W wykazie prac legislacyjnych rządu ukazał się projekt ustawy obejmującej przepisy dyrektywy 2022/2464 znanej jako dyrektywa CSRD. Kluczowym jej celem jest zapewnienie, aby większa grupa przedsiębiorstw raportowała istotne, porównywalne i wiarygodne informacje nt. zrównoważonego rozwoju. Jest to m. in. niezbędne do zmiany przepływu kapitałów w kierunku finansowania przedsiębiorstw rozwijających się w sposób zrównoważony.
Konsekwencją przyjęcia dyrektywy CSRD oraz dyrektywy delegowanej jest potrzeba ich wdrożenia do krajowego porządku prawnego. Konieczne jest dokonanie odpowiednich zmian w ustawie o rachunkowości, ustawie o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym oraz ustawie o Krajowym Rejestrze Sądowym. Planowany termin przyjęcia projektu przez Radę Ministrów, jak wskazuje Ministerstwo Finansów, to II kwartał 2024 r.
Przepisy dyrektywy 2022/2464 stanowią kolejny krok na drodze rozwoju sprawozdawczości informacji niefinansowych, zwanej obecnie sprawozdawczością przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju. Kluczowym jej celem jest zapewnienie, aby większa grupa przedsiębiorstw raportowała istotne, porównywalne i wiarygodne informacje nt. zrównoważonego rozwoju. W większym stopniu użyteczne dla inwestorów i innych interesariuszy. Jest to m. in. niezbędne do realizacji celu, jakim jest zmiana przepływu kapitałów w kierunku finansowania przedsiębiorstw rozwijających się w sposób zrównoważony lub dążących do takiej transformacji. Zmiany prawne w tym zakresie wpisują się w szersze działania. Ich celem jest przekształcenie UE w nowoczesną, oszczędną i konkurencyjną gospodarkę o zerowym poziomie emisji gazów cieplarnianych netto do 2050 r. Celem tych działań jest również ochrona, zachowanie i poprawa zasobów naturalnych UE. Także ochrona zdrowia i dobrostanu obywateli UE przed zagrożeniami i negatywnymi skutkami związanymi ze środowiskiem.
Z kolei, przyjęta przez Komisję Europejską 17 października 2023 r. dyrektywa delegowana podnosi o 25 proc. progi finansowe definiujące poszczególne kategorie jednostek (mikro, małe, średnie i duże jednostki). Przynależność do danej kategorii ma bezpośredni wpływ m.in. na możliwość (bądź jej brak) korzystania z uproszczeń przewidzianych dyrektywą o rachunkowości (dyrektywa 2013/34/UE), czy na obowiązek (lub jego brak) badania sprawozdań finansowych.
Podniesienie ww. progów jest odpowiedzią na wysoką inflację występującą w UE w 2021 r. i 2022 r. Ma ono na celu zachowanie dotychczasowego status quo. Chodzi o uniknięcie sytuacji, w której w wyniku inflacji mikro oraz małe i średnie jednostki podlegałyby w sposób niezamierzony nadmiernie obciążającym wymogom.
Istota rozwiązań planowanych w projekcie
Dyrektywa CSRD wprowadza istotne zmiany w sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju. Będą one podlegały wdrożeniu do prawa krajowego:
a) rozszerzono zakres jednostek zobowiązanych do raportowania. Obowiązkiem objęto:
- wszystkie duże jednostki,
- jednostki będące jednostką dominującą dużej grupy kapitałowej,
- małe i średnie jednostki dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym (z wyłączeniem notowanych mikroprzedsiębiorstw)
- spełniające określone warunki i kryteria wielkości jednostki zależne i oddziały z siedzibą w państwie członkowskim UE, których odpowiednio jednostka dominująca najwyższego szczebla lub jednostka samodzielna podlega przepisom prawa państwa trzeciego, a jej przychód netto ze sprzedaży wygenerowany w UE przekracza 150 mln EUR.
b) ujednolicono rodzaj standardu raportowania – nastąpi odejście od dotychczasowej dowolności w wyborze standardów raportowania. Obowiązkowe będzie stosowanie Europejskich Standardów Sprawozdawczości Zrównoważonego Rozwoju (ESRS);
c) poszerzono zakres raportowanych informacji – będą bardziej szczegółowe niż dotychczas;
d) uregulowano formę/miejsce raportowania – informacje będą prezentowane obowiązkowo w odrębnej sekcji w ramach sprawozdania z działalności jednostki;
e) wprowadzono weryfikację sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju – wprowadzona zostanie obowiązkowa atestacja raportowanych informacji przez biegłych rewidentów;
f) zdigitalizowano sprawozdania – będą obowiązkowo sporządzane w formacie XHTML. Odrębna sekcja nt. zrównoważonego rozwoju oznakowana będzie w formacie in-line XBRL. To ułatwi maszynowy odczyt i analizę danych nt. zrównoważonego rozwoju.
Dodatkowe propozycje zmian
W zakresie wdrożenia dyrektywy delegowanej – w ustawie o rachunkowości zaproponowano podniesienie o 25 proc. progów:
a) definiujących poszczególne kategorie jednostek oraz
b) określających obowiązek poddania badaniu sprawozdania finansowego.
Ponadto projekt nowelizujący ustawę o rachunkowości zawiera propozycje przepisów, których bezpośrednim celem nie jest wdrożenie przepisów prawa UE. Takich, które pośrednio są konsekwencją podniesienia progów w dyrektywie delegowanej:
a) podniesienie o 25 proc. wysokości przychodów netto ze sprzedaży, których przekroczenie powoduje obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych i stosowania ustawy o rachunkowości,
b) podniesienie o 25 proc. wysokości kryteriów przychodów netto ze sprzedaży oraz sumy aktywów bilansu. Ich spełnienie umożliwia jednostkom stosowanie następujących uproszczeń:
- klasyfikowanie umów leasingu finansowego według kryteriów określonych przepisami prawa podatkowego, a nie ustawy o rachunkowości,
- zaniechanie tworzenia rezerw i aktywów z tytułu odroczonego podatku dochodowego,
- stosowanie do wyceny instrumentów finansowych wyłączenie przepisów ustawy o rachunkowości zamiast przepisów odpowiedniego rozporządzenia Ministra Finansów,
- stosowanie uproszczonego sposobu obliczania kosztu wytworzenia produktu.
