Zgodnie z celami określonymi w Dyrektywie 2018/852 Unii Europejskiej o opakowaniach i odpadach opakowaniowych, kraje członkowskie mają do 2025 roku poddawać recyklingowi 65 proc. odpadów opakowaniowych. Dodatkowo, od 1 stycznia będą obowiązywać znowelizowane przepisy ustawy o odpadach. Wdraża ona do polskiego prawa regulacje unijne mające na celu m.in. zmniejszenie ilości odpadów na składowiskach.
Produkcja opakowań w skali globalnej niezwykle przyspieszyła. Tylko w przypadku tworzyw sztucznych można zauważyć na przestrzeni ostatnich 70 lat wzrost rzędu 24 000 proc. W 1950 roku było to 1,5 mln ton rocznie, natomiast w 2018 roku już 359 mln ton rocznie. W celu zapobiegania pojawianiu się nowych składowisk wprowadzono Dyrektywę UE o opakowaniach i odpadach opakowaniowych. Zakłada ona cele dla poszczególnych rodzajów surowców z opakowań – do 2025 ma być poddawanych recyklingowi 50 proc. tworzyw sztucznych, 25 proc. drewna, 70 proc. metali żelaznych; 50 proc. aluminium; 70 proc. szkła oraz 75 proc. papieru i tektury. Dyrektywa znajduje zastosowanie we wszystkich branżach, w których powstają opakowania i odpady opakowaniowe – od przemysłu, przez handel, po placówki usługowe.
Odpady nie tylko komunalne
Warto zauważyć, że zgodnie z wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego z 7 czerwca 2022 r. (sygn. akt III OSK 5127/21), odpady generowane w obiektach handlowych czy zakładach przemysłowych nie mogą być traktowanie jako odpady komunalne. Co istotne, śmieci generowane przez gospodarstwa domowe stanowią tylko kilkanaście procent całości odpadów produkowanych w Polsce. To jasno pokazuje, że bez opakowań generowanych przez przemysł i handel, poziomy wymagane przez UE będą nieosiągalne. Kluczowe, w przypadku ich recyklingu, staje się wprowadzenie przejrzystych zasad współpracy pomiędzy producentami towarów, producentami opakowań i ich dystrybutorami. Pozwoli ona uniknąć płacenia podatku od tworzyw sztucznych, który wynosi obecnie 0,8 EURO za 1 kg tworzywa niepoddanego recyklingowi. Polska za 2022 r. zapłaci do UE z tego tytułu 1,7 mld zł.
Cyrkularne rozwiązania w praktyce biznesowej
Dyrektywa zakłada wprowadzenie rozwiązań, które mają spowodować zwiększenie poziomu recyklingu opakowań. Mogą obejmować zachęty ekonomiczne czy systemy kaucji dla konsumentów. Celem jest ograniczenie objętości i masy opakowań do minimalnych wartości, rezygnacja z substancji niebezpiecznych oraz zapewnienie przydatności do wielokrotnego użytku. Wykorzystane surowce można ponownie przetworzyć na kilka sposobów – m.in. poprzez recykling czy odzysk energii.
– W przeciwieństwie do np. budynków lub pojazdów cykl życia opakowań jest niesamowicie krótki. Generuje to potężne ilości odpadów, a fakt stosowania wielu materiałów w obrębie jednego opakowania dodatkowo potęguje problem ich efektywnego recyklingu. Dlatego właśnie powinniśmy szczególną wagę przykładać do sposobu projektowania i wykorzystania opakowań i stale „synchronizować” technologie ich produkcji z technologiami zbierania, sortowania i przetwarzania. W ten sposób zapewnimy sobie długofalową dostępność surowców, stabilność i bezpieczeństwo strategiczne wielu gałęzi przemysłu. Widzimy zwiększone zainteresowanie Klientów wsparciem już na etapie projektowania oraz zastępowania obecnych materiałów nowymi, bardziej przyjaznymi środowisku, co idzie w parze np. z nadchodzącymi obostrzeniami w użyciu materiałów oksydegradowalnych, które rozpadają się na mikrodrobiny. To daje nadzieję, że osiągniemy tzw. gospodarkę obiegu zamkniętego, zanim skończą się nam dostępne surowce – mówi Kacper Adamowicz, prezes ZEME.
Recykling odpadów opakowaniowych: ekologiczny wizerunek biznesu
Do osiągnięcia celu wyznaczonego przez dyrektywę potrzebna jest zmiana perspektywy postrzegania odpadów – nie jako kosztownego problemu, ale jako surowca do sprzedaży. Planowanie gospodarki odpadowej w firmach może okazać się kluczowym instrumentem w poprawie sytuacji na rynku odpadowym.
Dodatkowo podejmując tego typu działania można wyeliminować kosztowne ryzyka biznesowe. Takimi są np. zagrożenia dla środowiska naturalnego czy zdrowia osób pracujących w instalacjach odpadowych. A właśnie wpływ środowiskowy staje się coraz istotniejszym elementem wizerunku firm. Szczególnie, w dobie nadchodzącego raportowania czynników środowiskowych (ESG)
