Zapobieganie powstawaniu odpadów opakowaniowych, zachęcanie do ponownego użycia i napełniania opakowań oraz wprowadzanie na rynek do 2030 r. tylko takich produktów, które w 100 proc. nadają się do recyklingu – to główne założenia ogłoszonych przez Komisję Europejską regulacji dotyczących opakowań.
Nowe – spójne i ogólnounijne – przepisy dotyczące opakowań, mają rozwiązać problem stale rosnącej ilości odpadów i związanych z tym frustracji konsumentów. Każdy Europejczyk wytwarza średnio prawie 180 kg odpadów opakowaniowych rocznie. Do tego opakowania są jednym z głównych użytkowników materiałów pierwotnych. Aż 40 proc. tworzyw sztucznych i 50 proc. papieru wykorzystywanych w UE jest przeznaczonych właśnie na opakowania. Bez podjęcia działań, do 2030 r. w UE nastąpi dalszy wzrost ilości odpadów opakowaniowych – o 19 proc. W przypadku odpadów z tworzyw sztucznych – nawet o 46 proc.
Rewolucja w opakowaniach: zwiększyć możliwości recyklingu
Nowe przepisy mają powstrzymać tę tendencję. Z punktu widzenia konsumentów zapewnią one wybór opakowań wielokrotnego użytku, pozwolą pozbyć się zbędnych opakowań, ograniczą nadmierne wielowarstwowe pakowanie. Zapewnią też wyraźne etykiety, które pomogą w prawidłowym recyklingu. Dla branży stworzą nowe możliwości biznesowe. Zwłaszcza dla mniejszych przedsiębiorstw zmniejszą zapotrzebowanie na materiały pierwotne, zwiększą europejskie możliwości recyklingu, a także sprawią, że Europa będzie mniej zależna od zasobów pierwotnych i dostawców zewnętrznych. Dzięki nim sektor opakowań znajdzie się na drodze do osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 r.
Rewolucja w opakowaniach: zielone światło dla bio-plastiku
Komisja wesprze także sektor tworzyw sztucznych pochodzenia biologicznego (chodzi o tworzywa kompostowalne i ulegające biodegradacji). Określi, kiedy takie tworzywa korzystnie wpływają na środowisko oraz to jak należy je wytwarzać, usuwać i poddawać recyklingowi.
Proponowana zmiana przepisów UE dotyczących opakowań i odpadów opakowaniowych ma trzy główne cele. Po pierwsze, zapobieganie powstawaniu odpadów opakowaniowych: zmniejszy ich ilości, ograniczy zbędne opakowania oraz będzie promować rozwiązania w zakresie opakowań wielokrotnego użytku i opakowań nadających się do ponownego napełnienia.
Po drugie, ma pobudzić wysokiej jakości recykling i sprawić, aby do 2030 r. wszystkie opakowania na rynku UE można było poddawać recyklingowi w sposób opłacalny ekonomicznie. I wreszcie, po trzecie, ma zmniejszyć zapotrzebowanie na pierwotne zasoby naturalne i stworzyć dobrze funkcjonujący rynek surowców wtórnych, zwiększając wykorzystanie tworzyw sztucznych pochodzących z recyklingu w opakowaniach. Ma to się stać głównie poprzez nałożenie na producentów obowiązków dotyczących stosowania opakowań zwrotnych oraz recyklatów.
Najważniejsze zapisy, jakie znalazły się w propozycji to:
1. Zmniejszenie ilości odpadów opakowaniowych o 15 proc. do roku 2040 w przeliczeniu na państwo członkowskie na mieszkańca, w porównaniu do roku 2018. Doprowadziłoby to do ogólnego zmniejszenia ilości odpadów w UE o około 37 proc. w porównaniu ze scenariuszem bez zmiany przepisów. Nastąpi to zarówno poprzez ponowne użycie, jak i recykling.
2. Nałożenie na producentów obowiązkowego stosowania opakowań wielokrotnego użytku lub nadających się do ponownego napełniania. Nastąpi również standaryzacja formatów opakowań i wyraźne oznakowanie opakowań wielokrotnego użytku.
3. Twardy zakaz stosowania pewnych form opakowań. Chodzi tu np. o jednorazowe opakowania na żywność i napoje spożywane w restauracjach i kawiarniach. A także jednorazowe opakowania na owoce i warzywa, miniaturowe butelki na szampony i inne miniaturowe opakowania w hotelach.
4. Doprowadzenie do tego, aby do 2030 r. opakowania w pełni nadawały się do recyklingu. Obejmuje to ustalenie kryteriów projektowania opakowań; stworzenie obowiązkowych systemów zwrotu kaucji za butelki plastikowe i puszki aluminiowe; jasne określenie, które rodzaje opakowań muszą nadawać się do kompostowania, aby konsumenci mogli je wyrzucać do bioodpadów.
5. Wprowadzone zostaną również obowiązkowe wskaźniki zawartości pochodzącej z recyklingu, które producenci będą musieli umieszczać w nowych opakowaniach z tworzyw sztucznych. Pomoże to przekształcić plastik pochodzący z recyklingu w cenny surowiec – co już pokazano na przykładzie butelek PET w kontekście dyrektywy w sprawie tworzyw sztucznych do jednorazowego użytku.
6. Ujednolicenie oznaczeń ułatwiających recykling. Każde opakowanie będzie opatrzone etykietą wskazującą, z czego jest wykonane i do którego strumienia odpadów powinno trafić. Pojemniki do zbiórki odpadów będą opatrzone takimi samymi etykietami. W całej UE stosowane będą te same symbole.
Rewolucja w opakowaniach: rozporządzenie zamiast dyrektywy
Najprawdowpodbniej przepisy zostaną wprowadzone nie dyrektywą, a rozporządzeniem. To oznacza, że stanie się ona prawem bez konieczności implementacji w poszczególnych krajach. Do 2030 r. dzięki proponowanym zmianom emisja gazów cieplarnianych z opakowań spadłaby do 43 mln ton w porównaniu z obecnymi 66 mln. Zużycie wody zostałoby zmniejszone o 1,1 mln m3. Koszty szkód środowiskowych dla gospodarki i społeczeństwa zmniejszyłyby się o 6,4 mld euro w stosunku do sytuacji wyjściowej w 2030 r.
