Stan różnorodności biologicznej wpływa na zdrowie i dobrobyt naszych społeczeństw, ale także na biznes. World Economic Forum szacuje, że do 2050 r. utrata różnorodności biologicznej może kosztować światową gospodarkę około 10 bilionów dolarów[1].
Jednocześnie, utrata bioróżnorodności nigdy wcześniej i nie postępowała w tak szybkim tempie i na tak dużą skalę. Tylko w ciągu ostatnich 50 lat populacje dzikich zwierząt na Ziemi zmniejszyły się średnio o 69 proc. Z kolei ok. milion gatunków zwierząt i roślin jest obecnie zagrożonych wyginięciem.[2]
– Spadek bioróżnorodności został uznany za czwarte najpoważniejsze zagrożenie, z którym ludzkość będzie się musiała zmierzyć w ciągu najbliższych 10 lat, obok niepowodzenia w łagodzeniu zmian klimatycznych, niepowodzenia w dostosowaniu do zmian klimatycznych oraz klęsk żywiołowych i ekstremalnych zjawisk pogodowych[3]. Kluczową rolę w odwróceniu tego zjawiska odgrywa zaangażowanie i działania prowadzone zarówno przez sektor publiczny jak i prywatny – mówi Agnieszka Rogowiec z PwC Polska.
Z kolei Maria Andrzejewska z UNEP/GRID-Warszawa zauważa, że bioróżnorodność w praktyce ma przełożenie na realizację całej agendy celów zrównoważonego rozwoju.
– Jeśli zawiedziemy w realizacji celu Życie pod wodą albo Życie na lądzie możemy zapomnieć o dowiezieniu wszystkich pozostałych. To kluczowe elementy zrównoważonego rozwoju i działań prowadzących do jego osiągnięcia – mówi Maria Andrzejewska.
Regulacje, które trzeba znać
W czasie ostatnich kilku lat w Europie i poza nią wprowadzono szereg legislacji dotyczących ochrony środowiska naturalnego i różnorodności biologicznej. W 2020 Unia Europejska przyjęła tzw. Strategię na rzecz różnorodności biologicznej 2030, która ma na celu odwrócenie procesu utraty bioróżnorodności w Europie i na świecie.
– Warto się z nią zapoznać, bo jest ona drogowskazem czekających nas zmian. Nowe standardy raportowania zrównoważonego rozwoju tzw. ESRS odwołują się do wielu wspomnianych tutaj inicjatyw i celów globalnych. Po raz pierwszy spółki będą dokonywać tak kompleksowej oceny swojej działalności w obszarze środowiskowym z uwzględnieniem oddziaływań wynikających z łańcucha biznesowego. Jednym z najtrudniejszych będzie zapewne obszar dotyczący bioróżnorodności. I choć ESRS nie narzucają nowych warunków prowadzenia działalności i obowiązku wprowadzania planu transformacji w obszarze bioróżnorodności, to ten nowy wymiar transparentności może z powodzeniem wspomagać realizację celów środowiskowych – mówi Ilona Pieczyńska-Czerny z PwC Polska
17 czerwca 2024 r. Rada Unii Europejskiej przyjęła prawo dotyczące odbudowy zasobów przyrodniczych (Nature Restoration Law), które wspiera powyższą strategię i zakłada, że do 2030 r. należy odbudować przynajmniej 30 proc. siedlisk (lasów, łąk, terenów podmokłych, rzek i jezior) znajdujących się w złej kondycji, szczególnie obszarów Natura 2000. Do 2040 r. ma to być minimum 60 proc., a do 2050 – 90 proc. Państwa członkowskie będą również musiały przyjąć krajowe plany szczegółowo określające, w jaki sposób zamierzają osiągnąć te cele.
– Wprowadzenie powyższych regulacji to kontynuacja działań, do których zobowiązało się 196 państw w 2022 w trakcie COP15 (ang. conference of the parties) w Kanadzie, kiedy to zostało przyjęte Porozumienie w sprawie różnorodności biologicznej Kunming-Montréal (Globalna Konwencja o Bioróżnorodności – GBF). Dokument zawiera 4 globalne cele na rok 2050 i 23 cele na rok 2030 dotyczące zarządzania przyrodą, w tym cel nr 15, który podkreśla rolę przedsiębiorstw i instytucji finansowych – mówi Ewelina Łukasik-Morawska z PwC Polska.
GOZ – istotny element dbania o bioróżnorodność
W 2020 r. Komisja Europejska przyjęła plan działania „Zmiana sposobu produkcji i konsumpcji”, który ma na celu przyspieszenie przejścia na gospodarkę obiegu zamkniętego. Plan ten obejmuje działania w całym cyklu życia produktów, od projektowania i produkcji po konsumpcję, naprawę, ponowne użycie i recykling. Plan ten jest między innymi wspierany przez Dyrektywę w sprawie odpadów, która ustanawia ramy prawne dla zarządzania odpadami w UE. Promuje zasady hierarchii postępowania z odpadami, które obejmują zapobieganie powstawaniu odpadów, przygotowanie do ponownego użycia, recykling lub inne formy odzysku oraz unieszkodliwianie.
– Wdrażanie cyrkularnych praktyk często wiąże się z wyższymi kosztami początkowymi – inwestycje w nowe technologie, materiały i szkolenia mogą być kosztowne, co może zniechęcać firmy do ich zastosowania. Jednak w dłuższej perspektywie czasu, rozwiązania te nie tylko zmniejszają presję środowiskową, ale mogą również przynieść wymierne korzyści finansowe – dodaje Agnieszka Rogowiec.
[1] New Nature Economy Report II: The Future of Nature and Business, World Economic Forum
[2] WWF (2022) Living Planet Report 2022 – Building a naturepositive society. Almond, R.E.A., Grooten, M., Juffe Bignoli, D. & Petersen, T. (Eds). WWF, Gland, Switzerland
[3] The Global Risks Report 2023 18th Edition, WEF