Kończy się pierwsza edycja projektu ochrony gatunków i siedlisk w Lasach Państwowych. Działania odbywały się na 118 obszarach Natura 2000 na rzecz 30 typów siedlisk i 32 gatunków roślin i zwierząt. Dzięki nim utrzymano lub poprawiono warunki przyrodnicze na powierzchni około 14 420 ha.
Po raz pierwszy różnego rodzaju zadania ochronne na obszarach „naturowych”, realizowane do tej pory indywidualnie przez nadleśnictwa, zostały zintegrowane w jedno, centralnie koordynowane przedsięwzięcie. Działania 114 nadleśnictw z różnych części Polski połączyło Centrum Koordynacji Projektów Środowiskowych (CKPŚ). Wartość projektu wyniosła ponad 33 mln zł.
– Działania na rzecz ochrony przyrody rzadko bywają spektakularne: zazwyczaj wykonywane są w miejscach ukrytych i niedostępnych. Rzadko interesują się nimi media. Często nie wiedzą o nich nawet okoliczni mieszkańcy. Podsumowanie projektu to okazja, aby wszystkie te działania realizowane przez leśników wydobyć z cienia i zaprezentować szerszemu gronu odbiorców – mówi Beata Grabska, zastępca dyrektora CKPŚ ds. Projektów LP.
Natura 2000 – różnorodne siedliska
W projekcie wykonywano jedynie te prace, które wynikają z zatwierdzonych dokumentów planistycznych dla obszarów Natura 2000. Przede wszystkim planów zadań ochronnych dla danego terenu. Działania dotyczyły całego wachlarza siedlisk: od leśnych (ciepłolubne dąbrowy, grądy, bory i lasy bagienne, bory chrobotkowe, łęgi, buczyny), poprzez łąki, murawy, wrzosowiska, torfowiska, do rzadkich i unikatowych, takich jak np. gołoborza. Spektrum gatunków było również szerokie. Wśród nich znalazły się m.in.: motyle, nietoperze, płazy, ptaki (głuszec, puchacz, orlik krzykliwy, derkacz), żółw błotny, rośliny – sasanka otwarta, lipiennik Loesela, obuwik pospolity.
Natura 2000: restytucja głuszca i ochrona lęgów żółwia błotnego
Dużym, pod względem kwoty i zakresu, zadaniem jest restytucja głuszca w Borach Dolnośląskich. Podjęło się jej Nadleśnictwo Ruszów. Na kompleksową, czynną ochronę „królewskiego ptaka” składają się hodowla wolierowa, dozór i dokarmianie, nadzór weterynaryjny, zasilanie populacji osobnikami z hodowli krajowej i odłowionymi z natury w Skandynawii (wszystkie wsiedlane ptaki są badane genetycznie pod kątem zgodności ich genotypu z miejscową populacją).
Ochrona lęgów żółwia błotnego, realizowana przez Nadleśnictwo Chełm, jest innym intersującym działaniem. Ochrona gniazd polega na zabezpieczeniu ich przed drapieżnictwem siatką ochronną (w okresie wiosennym) oraz zdjęciu siatki przy pierwszych oznakach wykluwania i przetransportowaniu młodych żółwi do zbiornika wodnego w okresie jesiennym. W czasie trwania projektu na świat przyszło ponad 2000 żółwi błotnych.
Likwidacja 50-letniego nielegalnego wysypiska odpadów
Wyzwaniem było także zlikwidowanie nielegalnego wysypiska odpadów, zlokalizowanego na obszarze Natura 2000, na terenie Nadleśnictwa Nowe Ramuki. Wysypisko istniało tam od około 50 lat. Koszt jego likwidacji wyniósł 1,7 mln zł. W ten sposób odzyskano dla natury fragment cennego siedliska – lasu grądowego.
Znaczną poprawę warunków do rozwoju i zachowania sasanki otwartej zaobserwowało Nadleśnictwo Myszyniec. Sasanka zanika w wyniku zmian środowiskowych, jednak najwięcej stanowisk utracono wskutek wykopywania kwitnących roślin do przydomowych ogródków. Czynna ochrona tego gatunku polegała głównie na punktowym odsłanianiu gleby w okresie dojrzewania nasion oraz cięciach prześwietlających. Także usunięciu pozostałej po nich biomasy, co zwiększyło dostęp sasanek do światła. W efekcie znacząco zwiększyła się liczba kwitnących roślin. Również pojawiły się nowe osobniki na 8 stanowiskach.
Zakres kontynuacji projektu jest jeszcze ustalany. Sercem przedsięwzięcia pozostanie ochrona obszarów Natura 2000, ale rozważa się też włączenie zupełnie nowych działań. M.in. ochronę dzikich zapylaczy poprzez budowę bazy pokarmowej czy poszerzenie terenów objętych projektem o rezerwaty. Udziałem w projekcie interesują się też nowi partnerzy – Leśny Bank Genów Kostrzyca oraz 5 parków narodowych. Bardziej holistycznie ma być potraktowana ochrona głuszca i cietrzewia – do projektu dołączą nadleśnictwa, które dotychczas zajmowały się nią indywidualnie.
