Wielka woda czy wielka susza na Żywiecczyźnie?

Zmiany klimatyczne mają bezpośrednie przełożenie na życie mieszkańców regionu Żywieckiego. Taki wniosek wypływa z badania przeprowadzonego przez koalicję „Dbamy o wodę” z okazji Światowego Dnia Wody. Aż 90 proc. badanych mieszkańców regionu zaobserwowało w ostatnim czasie zmiany w dostępności wody. Równie często spotykano się z jej nadmiarem, jak i brakiem. 

Sytuację zasobów wodnych regionu Żywiecczyzny pogłębiła seria zdarzeń ekstremalnych, wzajemnie przeplatających się susz i wezbrań. Także opadów nawalnych, bezśnieżnych zim i fal upałów. Jednocześnie z badania wynika, że zmiany klimatyczne mają bezpośrednie przełożenie na życie mieszkańców regionu.

Od braku pokrywy śnieżnej do letniej suszy 

Mieszkańcy powiatu Żywieckiego potwierdzają, że coraz częściej doświadczają ekstremalnych zjawisk związanych z wodą na terenie swojego powiatu. Tylko 7 proc. respondentów zadeklarowało, że w ostatnim czasie nie spotkało się z zauważalnymi wahaniami zasobów wodnych i nie zaobserwowało braku ani nadmiaru wody.

Zdecydowana większość (87 proc.) mieszkańców ma świadomość, że zjawiska ekstremalne takie jak susza i powódź mogą występować na jednym obszarze. Respondenci deklarują również, że wahania w dostępności zasobów wody dotykają ich osobiście: 6 na 10 badanych doświadczyło negatywnych skutków braku pokrywy śnieżnej oraz suszy letniej. Zgodnie z wynikami badania – choć mieszkańcy regionu szczególnie często spotykają się z brakiem pokrywy śnieżnej, nie traktują tego zjawiska jako niekorzystnego dla zasobów wodnych regionu. Mieszkańcy sądzą, że bardziej niekorzystnym zjawiskiem jest susza letnia. Uważa tak 60 proc. respondentów. W dalszej kolejności mieszkańcy wskazują powódź błyskawiczną (51 proc.) i deszcze nawalne (51 proc.). 

Na zależności między brakiem pokrywy śnieżnej a opadami wskazuje klimatolog dr Bartosz Czernecki, członek Rady Naukowej Koalicji „Dbamy o wodę”. 

Musimy pamiętać o tym, że mało śniegu zimą oznacza mało zasobów wodnych latem, a uzupełnienie zasobów hydrogeologicznych to nie jest kwestia jednego czy dwóch lat – podkreśla klimatolog. – Latem, kiedy jest gorąco, gołym okiem widać, że ziemia jest sucha, nie ma wody w rzece, albo jest jej bardzo mało, warto mieć wówczas świadomość, że te zjawiska są powiązane.

O retencji wiemy coraz więcej 

Rośnie deklaratywna wiedza na temat retencji. W porównaniu z poprzednią edycją badania świadomość respondentów deklarujących znajomość pojęcia „retencja” wzrosła o 5 pp. Aż 73 proc. badanych z Żywiecczyzny twierdzi, że spotkało się wcześniej z określeniem „retencja wody”. Ponad 2/3 mieszkańców Żywiecczyzny deklaruje, że stosowało przynajmniej jedno rozwiązanie mające na celu zachowanie wody opadowej. Badani najczęściej budują oczka wodne i stawy (44 proc.) oraz gromadzą i wykorzystują deszczówkę (39 proc.).

Mieszkańcy Żywiecczyzny częściej niż w 2022 r. deklarują, że słyszeli o różnych formach dofinansowania do retencji wody lub podobnej inwestycji. Badani słyszeli o programach takich jak dofinansowanie „Moja woda” (60 proc.), dofinansowanie do zbiorników na wodę deszczową „Nowy Ład dla wsi” (39 proc.) oraz modernizacja gospodarstw rolnych – w obszarze nawadniania w gospodarstwie (37 proc.). Jednak ponad połowa mieszkańców powiatu nie skorzystała z dofinansowania z tych programów.

Realne działania

Jednym z postulatów koalicji „Dbamy o wodę” była konieczność wdrożenia opomiarowania wód powierzchniowych rzeki Soły i Koszarawy. Celem monitoringu jest rozpoznanie warunków hydrologicznych zlewni rzek Soła i Koszarawa wspierających projektowanie prac w zakresie ochrony zasobów wodnych. 

Monitoring jest prowadzony w oparciu o dziewięć czujników pomiarowych oraz o cztery stacje wodowskazowe w sieci IMGW. Czujniki zostały zamontowane prze koalicjantów w lokalizacjach: Czerna-Rajcza, Rycerska-Rajcza, Żabniczanka-Węgierska Górka, Juszczynka-Juszczyna, Leśnianka-Żywiec Kolej, Koszarawa-Przyborów, Krzyżówka Jeleśnia, Pewel-Jeleśnia, Spotnianka-Jeleśnia. Monitoring jest prowadzony przez Stowarzyszenie Hydrologów Polskich.

Światowy Dzień Wody

Światowy Dzień Wody, obchodzony 22 marca, ustanowiono rezolucją z 22 grudnia 1992 r. przez Zgromadzenie Ogólne ONZ. Celem Światowego Dnia Wody jest podniesienie świadomości na temat problemów z dostępnością zasobów wodnych. Światowy Dzień Wody 2023 ma na celu przyspieszenie zmian w celu rozwiązania kryzysu wodnego i sanitarnego.

O badaniu:

Badanie zostało zrealizowane 26.01.2023 – 07.02.2023 na zlecenie Koalicji Dbamy o wodę przez SW RESEARCH Agencję Badań Rynku i Opinii. Metodą wywiadów telefonicznych (CATI). W ramach badania przeprowadzono 500 ankiet z pełnoletnimi mieszkańcami powiatu żywieckiego.