Po szerokich protestach związanych z odstąpieniem od wprowadzania systemu kaucyjnego rząd zdecydował się na przyśpieszenie prac nad jego wdrożeniem. Czy jednak pomimo przyśpieszenia prac legislacyjnych uda się uruchomić system przed 1 stycznia 2025? Bardzo wątpliwe. Doświadczenia m.in. ze Słowacji wskazują, że potrzeba na to przynagiej dwóch lat. Zatem realne wydaje się wprowadzenie takiego systemu od stycznia 2026.
Data 1.01.2025 jest nie przypadkowa. W tzw. w dyrektywach plastikowych zapisany jest bowiem obowiązek zapewnienia selektywnego zbierania odpadów opakowaniowych powstałych z butelek jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych na napoje o pojemności do 3l wraz z ich zakrętkami i wieczkami na poziomie 77 proc. w 2025 r. W roku 2029 ma to być już 90 proc. Dlatego o przyśpieszenie prac nad systemem występowały zarówno organizacje branżowe (Związek Pracodawców Przemysłu Opakowań EKO-PAK, Związek Pracodawców Przemysłu Piwowarskiego w Polsce – Browary Polskie, Organizacja Odzysku Opakowań Rekopol SA, Polska Federacja Producentów Żywności Związek Pracodawców czy Pracodawcy RP), jak i liczne organizacje społeczne. Niedawno pikietę pod siedzibą MKiS zorganizowało Stowarzyszenie Zero Waste.
Kaucja czy depozyt
W praktyce gospodarczej przyjęło się używać określenia „system kaucyjny” dla opakowań wielokrotnego użytku oraz określenia „system depozytowy” dla opakowań jednorazowego użytku. Projektowana ustawa przyjmuje jednak jedno określenie „system kaucyjny” zarówno w odniesieniu do opakowań wielokrotnego użytku, jak i jednorazowego użytku. Ujednolicenie nazewnictwa ma na celu uproszczenie całości systemu oraz jednoczesne zapewnienie jednoznacznej identyfikacji tego systemu przez użytkowników.
Co obejmie system kaucyjny
Systemem kaucyjnym zostaną objęte opakowania z tworzyw sztucznych po napojach o pojemności do 3l, opakowania szklane wielokrotnego użytku po napojach o pojemności do 1,5l. W systemie znajdą się także opakowania metalowe o pojemności do 1l.
Ogólnopolski i dostępny, ale niekoniecznie jeden
Projekt – podobnie jak jego poprzednia wersja – nie ogranicza do jednego operatora systemu kaucyjnego. To oznacza możliwość utworzenia dwóch lub więcej systemów kaucyjnych. Natomiast określono podstawowe warunki, które musi spełnić system. Powinien on objąć obszar całego kraju i być powszechnie dostępny. Przez to m.in. konsumentom łatwiej będzie przekazać opakowanie lub odpad opakowaniowy powstały z opakowania objętego systemem kaucyjnym. Obowiązkowo mają w nim uczestniczyć sklepy o powierzchni powyżej 200 metrów. Dla mniejszych placówek partycypacja w systemie będzie dobrowolna.
Kluczowe nakrętki i wieczka
To co będzie nowością, to wliczanie do masy odpadów powstałych z opakowań w postaci butelek z tworzyw sztucznych o pojemności do 3l masy ich zakrętek i wieczek. Czy będzie to oznaczało koniec biznesów związanych z oddzielną zbiórką nakrętek? Obecnie trudno powiedzieć jednoznacznie. Ale z pewnością operatorzy systemu będą robić wszystko, aby do skupu trafiały butelki wraz z nakrętkami.
Ile wyniesie kaucja
Przepisy projektowanej ustawy określą maksymalną wysokość kaucji. Docelowa jej wysokość dla poszczególnych rodzajów opakowań zostanie wskazana w rozporządzeniu wydanym przez ministra właściwego do spraw klimatu. W załączniku do projektu znajduje się kwota 50 groszy za każdy z typów opakowań. Co ciekawe, ten poziom kaucji odpowiadał cenie rynkowej. Jednak w ostatnich miesiącach cena ta, po decyzji największych browarów, wzrosła do 1 zł.
