Ustawa wiatrakowa – nowelizacja nie odblokuje w pełni biznesu

dźwięki elektrowni wiatrowych
dźwięki elektrowni wiatrowych, 10H

Nowelizacja ustawy wiatrakowej wkrótce wejdzie w życie. Niekorzystne regulacje to nie jest jedyny problem branży w Polsce.

Ustawa 10H, określająca minimalną odległość między wiatrakami a zabudowaniami mieszkalnymi, na kilka lat zamroziła projekty wiatrakowe na lądzie. Spowodowała także odwrót inwestorów od polskiego rynku. Nowelizacja ustawy wiatrakowej, którą 13 marca podpisał prezydent, zakłada liberalizację wymogów. Jednak poprawki wprowadzone w toku prac parlamentarnych sprawiają, że nie będzie ona tak korzystna, jak chciała branża. To oznacza szereg wyzwań dla inwestorów. 

 Poza 10H napotykamy też inne problemy i dziś najważniejszym jest brak możliwości przyłączenia do sieci nowych projektów – mówi Newserii Biznes Olga Sypuła, country manager European Energy Polska. Wskazuje, że warunkiem koniecznym dla rozwoju wiatraków na lądzie są w Polsce inwestycje w sieci przesyłowe, które powinny zostać zrealizowane jak najszybciej.

Była blokada całkowita, teraz nie będzie lepiej

– Ustawa 10H całkowicie zablokowała możliwość budowy farm wiatrowych na lądzie. Tak naprawdę od 2016 do 2019 roku w Polsce nie wybudował się żaden taki projekt – mówi Olga Sypuła.

Tak zwana ustawa odległościowa, która weszła w życie w 2016 roku, wprowadziła zasadę 10H. To norma określająca, w jakiej odległości od zabudowań mogą powstawać elektrownie wiatrowe. Zgodnie z nazwą limit wynosi 10-krotność wysokości wiatraka, czyli około 1,52,5 km. W praktyce takich miejsc w Polsce nie ma jednak zbyt wiele. Według Fundacji Instrat wyłączyło to z możliwości stawiania wiatraków ok. 99,7 proc. obszaru kraju.

– W 2018 roku uruchomiono pierwszą aukcję. Faktycznie pozwolono nam na realizację projektów, które zostały już wcześniej uzgodnione i otrzymały pozwolenia na budowę, ale jeszcze przed 2016 rokiem. To są projekty, które tak naprawdę realizujemy do dzisiaj. Takie, które mieliśmy w tzw. zamrażarkach, oparte o starsze technologie – mówi country manager European Energy Polska.

Wielotysięczne zwolnienia i odwrót inwestorów

Ustawa odległościowa spowodowała też masowy odwrót inwestorów z polskiego rynku i zwolnienia pracowników tej branży liczone są w tysiącach.

Sama miałam to przykre doświadczenie zamykania biura i zwalniania kilkudziesięciu osób. Byli inwestorzy, którzy zwalniali dużo większe zespoły i wycofywali się z polskiego rynku – mówi Olga Sypuła. – Otwarcie na fotowoltaikę w Polsce spowodowało, że ci inwestorzy wracają na nasz rynek, licząc na to, że ustawa 10H też zostanie zliberalizowana. Pracują już nad własnymi portfolio projektów wiatrowych. Zmiana 10H spowoduje, że będziemy mogli budować nowe projekty na zupełnie nowych technologiach, które będą dużo bardziej wydajne niż te do tej pory.

Parlament zakończył właśnie prace nad liberalizacją ustawy odległościowej. Największe kontrowersje dotyczyły minimalnej odległości wiatraków od zabudowań – rząd zaproponował 500 m. To była opcja, która satysfakcjonowała inwestorów i branżę. Sejm zwiększył ją do 700 m, Senat przywrócił propozycję rządu, po czym Sejm ponownie wrócił do wersji 700 m. Taka odległość znalazła się w ustawie, którą 13 marca podpisał prezydent. Wejdzie ona w życie 30 dni po uchwaleniu.

Polska branża onshore w toku prac wskazywała, że 700 m minimalnej odległości wiatraków od zabudowań w praktyce nie pozwoli na pełne odblokowanie tej gałęzi energetyki. 

– Nowelizacja ustawy o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych spowodowała redukcję o około 70 proc. naszego portfolio wiatrowego. Projekty te mogłyby zostać zrealizowane w ciągu najbliższych dwóch–trzech lat. Aktualnie prowadzimy analizy wykonalności tych projektów, zarówno techniczne, jak i ekonomiczne, które pozwolą nam określić zasadność realizacji pozostałych 30 proc. – podkreśla country manager European Energy Polska. – Zwiększenie wspomnianej odległości z 500 m na 700 m stawia również duże wyzwania w przypadku naszych pozostałych projektów wiatrowych. Jesteśmy zmuszeni zaczynać cały proces ich rozwoju od początku. Jesteśmy ograniczeni znaczną delimitacją obszarów, które mogłyby zapewnić tanią i czystą energię w perspektywie najbliższych kilku lat.

Według wyliczeń Polskiego Stowarzyszenia Energetyki Wiatrowej w tym scenariuszu do 2030 r. powstanie w Polsce co najwyżej 4 GW nowych mocy wiatrowych. Natomiast zmniejszenie odległości o 200 m oznaczałoby szansę na budowę do 2030 r. ponad 10 GW nowych wiatraków na lądzie. Byłoby to podwojenie obecnych mocy. Część komentatorów zauważa, że przez tę niewielką, choć decydującą poprawkę w ustawie odległościowej Polska może nie wypełnić jednego z wymaganych przez Komisję Europejską kamieni milowych i pozbawić się dostępu do pieniędzy z KPO. W praktyce niszczy ona całe założenie nowych przepisów.

700 m to nie jedyny problem inwestorów

Co więcej, mniej korzystna niż zakładano nowelizacja ustawy 10H nie jest jedynym problemem inwestorów zainteresowanych budowaniem w Polsce wiatraków na lądzie.

– Poza 10H napotykamy też inne wyzwania. Dziś najważniejszym problemem jest dla nas brak możliwości przyłączenia. Nowe projekty nie dostają warunków przyłączenia do sieci, przede wszystkim ze względu na to, że sieci są obciążone, bo przez lata były niedoinwestowane. To dotyczy zarówno energetyki wiatrowej (morskiej i lądowej), jak i sektora fotowoltaiki – wyjaśnia Olga Sypuła. –Inwestycje w sieci przesyłowe w Polsce są po prostu obowiązkowe. One powinny się zadziać jak najszybciej. Polscy operatorzy bardzo zawiedli w tej kwestii, nie przygotowując i nie rozbudowując tych sieci wcześniej.

Warunkiem koniecznym dla rozwoju wiatraków na lądzie w Polsce jest także edukacja społeczeństwa. M.in. w kwestii zalet związanych z odnawialnymi źródłami energii.

 Tu jest duża praca inwestorów, żebyśmy tłumaczyli, przekonywali i edukowali lokalne społeczności, dzieci w szkołach etc. Tu chodzi już nie tylko o energetykę wiatrową, ale generalnie o fakt, że transformacja energetyczna wymaga, aby zużywana przez nas energia była zielona i nie generowała emisji CO2,. Na tym również powinniśmy się skupić poza legislacją– ocenia ekspertka.

Jak wynika z badania CBOS w Polsce świadomość dotycząca lądowej energetyki wiatrowej jest już w tej chwili całkiem wysoka. 83 proc. Polaków popiera jej rozwój i budowę nowych farm wiatrowych. Tylko co 10. ma w tej sprawie odmienne zdanie. Ponad połowa (51 proc.) zgadza się też, że produkcja energii z wiatru jest tańsza niż z węgla.