Proces transformacji energetycznej będzie wymagał wysokich nakładów inwestycyjnych. Wynika to z faktu, że polski system energetyczny jest w większości oparty na paliwach kopalnych. W ubiegłym roku ponad 60 proc. wytworzonej energii elektrycznej pochodziło z węgla.
Tylko do 2040 r. dokument „Polityka Energetyczna Polski” (obecnie aktualizowany) zakłada wydatki związane z transformacją energetyczną na gigantycznym poziomie 1,6 biliona zł (ok. 900 mld zł dotyczy całego sektora paliwowo-energetycznego, zaś ok. 745 mld zł sektorów, takich jak przemysł, gospodarstwa domowe, usługi, transport i rolnictwo).
– Transformacja energetyczna stanowi jedno z najważniejszych wyzwań, które stoją obecnie przed Unią Europejską i jej państwami członkowskimi. W naszym przewodniku przedstawiamy plan UE na zieloną transformację, jego istotę, założenia i konsekwencje dla biznesu – mówi Magdalena Zawadzka, partner w zespole Dotacji i Ulg Podatkowych w CRIDO. – Szczegółowo omawiamy możliwości finansowania tej transformacji w oparciu o pieniądze rozdysponowywane na poziomie krajowym i pochodzące z Komisji Europejskiej. Przedstawiamy także podział pod kątem konkretnych projektów, na które można uzyskać środki publiczne, a także wskazujemy, co powinno zostać zmienione, aby pomoc publiczna lepiej odpowiadała na potrzeby sektora.
– Tworzenie od podstaw nowej, zrównoważonej gałęzi gospodarki – jaką jest energetyka odnawialna – to niezbędny impuls dla krajowego przemysłu oraz usług. Zgodnie z europejskimi, jak i polskimi dokumentami strategicznymi i planistycznymi, energetyka wiatrowa w najbliższych dekadach w istotny sposób zwiększyć ma swój udział w miksie energetycznym – zwraca uwagę Dominika Taranko, dyrektor zarządzająca i wiceprezes Wind Industry Hub. – Niejednokrotnie jako zarządzający w firmach nie wiemy, gdzie szukać sprawdzonych informacji o dostępnych na rynku instrumentach finansowania. Dlatego ogromnie się cieszę, że zespół CRIDO, korzystając ze swojego wieloletniego doświadczenia, wychodzi naprzeciw oczekiwaniom przedsiębiorców, prezentując przejrzyste i zwięzłe opracowanie na ten temat – dodaje Taranko.
Na tle globalnych wysiłków (Chiny, USA) i działań podejmowanych przez wiele państw członkowskich UE w kierunku transformacji energetycznej, Polska prezentuje jednak słabsze wyniki. Rząd preferuje model z wyższymi wymaganiami finansowymi dla beneficjentów, co widać w programie wsparcia dla strategicznych projektów inwestycyjnych oczekującym na notyfikację KE, gdzie kwalifikować się mogą tylko inwestycje o wartości powyżej 110 milionów euro. Pomimo dotacyjnego charakteru instrumentu, rodzi się pytanie, ile podmiotów w Polsce planuje w najbliższym czasie tak duże inwestycje. Żaden inny kraj członkowski nie narzucił w swoich programach progów nawet zbliżonych do naszych. Ze względu na limity niedostosowane do realiów polskiej gospodarki, pod znakiem zapytania stoi także kwestia pełnego wykorzystania budżetu przeznaczonego na ten cel – około 5 mld zł powinno zostać przyznane przedsiębiorcom do końca 2025 roku.
Jak sfinansować zieloną transformację: bierność Polski
Polska nie podejmuje także kroków związanych z utworzeniem innych dedykowanych programów na cele zielonej transformacji. Byłoby to możliwe poprzez wykorzystanie mechanizmów pomocowych Tymczasowych Ram Kryzysowych na przyspieszenie wprowadzania energii odnawialnej i magazynowania energii czy na dekarbonizację przemysłu.
Również w zakresie Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększenia Odporności trudno o optymizm. Z jednej strony zmagamy się z opóźnieniami w wypłatach i rozdysponowaniu środków z Krajowego Planu Odbudowy, gdzie dotąd zagospodarowano w ramach utworzonych instrumentów jedynie 30 proc. alokacji. Z drugiej strony trwa rewizja tego planu, która przewiduje przesunięcie niektórych działań (m.in. „Wsparcie dla gospodarki niskoemisyjnej”) do części pożyczkowej. Proponowana zmiana formy finansowania na mix pożyczki i wsparcia kapitałowego może negatywnie wpłynąć na skłonność przedsiębiorstw do realizacji dużych inwestycji w Polsce bądź też całkowicie ich od tego odwieść.
„Publiczne i komercyjne źródła finansowania zielonej transformacji przedsiębiorstw” – to tytuł najnowszego eksperckiego przewodnika, którego premiera odbyła się podczas wspólnej konferencji Crido i fundacji Wind Industry Hub. Przedsiębiorcy znajdą w przewodniku uporządkowaną wiedzę dotyczącą np. regionalnych programów operacyjnych, dostępnych kwot w Funduszu na Rzecz Sprawiedliwej Transformacji, czy też sposobów pozyskiwania funduszy na dekarbonizację przemysłu.