Rozwój odnawialnych źródeł energii jest jedną z najpilniejszych potrzeb polskiego systemu energetycznego. OZE ograniczają koszty energii, redukują emisje i zwiększają bezpieczeństwo energetyczne. Choć zarówno spółki energetyczne, przemysł, samorządy, jak i pojedynczy odbiorcy są zainteresowani inwestycjami w OZE, dalszy rozwój nowych, nieemisyjnych źródeł energii stoi pod znakiem zapytania.
Jak zauważa w swoim najnowszym raporcie Forum Energii jednym z podstawowych problemów są odmowy udzielania mocy przyłączeniowych nowych inwestycji OZE. Aby go rozwiązać, oprócz niezbędnych inwestycji w sieci, potrzebne jest bardziej efektywne wykorzystywanie już istniejącej infrastruktury. Jednym z dostępnych narzędzi jest tzw. cable pooling.
Stare i coraz droższe w utrzymaniu elektrownie konwencjonalne stopniowo będą wypadać z systemu. W 2030 r. Polska będzie potrzebowała przynajmniej 50 GW mocy w źródłach wiatrowych na lądzie i fotowoltaice – to o 15 GW więcej niż obecnie prognozuje operator sieci przesyłowych w planach rozwoju. Elektryfikacja transportu, upowszechnienie pomp ciepła oraz rozwój zielonego wodoru będą zwiększać zapotrzebowanie na czystą energię. Oznacza to, że projekty OZE, które do tej pory otrzymały warunki przyłączenia i czekają na realizację w Polsce będą niewystarczające. Dlatego tak ważne jest, by zostały stworzone warunki dla dalszego, dynamicznego rozwoju źródeł odnawialnych.
Cable pooling to połączenie różnych źródeł wytwórczych OZE (oraz magazynów energii i elektrolizerów) w tym samym węźle przyłączenia o sumarycznej mocy większej niż moc przyłączeniowa. W ten sposób, wykorzystując jedno przyłącze, można połączyć np. farmy wiatrowe i elektrownie słoneczne, które znajdują się blisko siebie. Rozwiązanie z powodzeniem funkcjonuje m.in. w Holandii. Aby umożliwić jego powszechne stosowanie w Polsce, potrzebne są zmiany w prawie.
– Dotychczas moc przyłączeniowa była wykorzystywana w niewielkim stopniu, ponieważ rzadko kiedy występowały warunki atmosferyczne pozwalające na wytwarzanie energii z pełną mocą pojedynczej instalacji. Polskie prawo nie pozwala na łączenie źródeł w obawie przed przekraczaniem mocy przyłączeniowej przez źródła wytwórcze. Jednak generacje ze słońca i wiatru często występują naprzemiennie lub uzupełniają się – do wielkości mocy przyłączeniowej. Dzięki współdzieleniu przyłączeń infrastruktura sieciowa może być wykorzystywana w sposób optymalny – wyjaśnia Tobiasz Adamczewski, dyrektor programu OZE w Forum Energii.
Podobne nadzieje w projekcie pokładają organizacje skupiające wytwórców energii. W swoich stanowiskach zarówno Polskie Stowarzyszenie Fotowoltaiki, jak i Stowarzyszenie Energii Odnawialnej wspierają takie rozwiązanie.
Cable pooling: branża czeka na przepisy
Jak tłumaczy Ewa Magiera z PSF istotą rozwiązania Cable Pooling jest współdzielenie infrastruktury technicznej. Zaproponowane rozwiązanie oznacza jedynie współdzielenie mocy. To oznacza, że nie wykorzystamy jego pełnego potencjału. Współdzielenie infrastruktury technicznej przełożyłoby się na koszty realizacji projektu, a w konsekwencji na cenę wytwarzania energii. Dodatkowo znacznie przyśpieszyłoby realizację projektów opartych o CP.
Łączenie źródeł nie może prowadzić do przeciążeń w pracy sieci. Badania wskazują jednak, że momentów potencjalnego przekroczenia mocy przyłączeniowej jest w ciągu roku niewiele. Do tego można nimi zarządzić, ograniczając pracę źródła lub stosując magazyny energii i elektrolizery. Niemniej istotne jest, aby przy współdzieleniu infrastruktury sieciowej, istniał jeden podmiot, który będzie zobowiązany do utrzymywania warunków umowy z operatorem sieci. Co więcej, otwarcie możliwości łączenia źródeł powinno zobowiązywać dotychczasowych posiadaczy warunków przyłączeniowych do tego, aby sami rozwijali kolejne projekty albo umożliwili taki rozwój inwestorom.
Uwolnienie 25 GW, oszczędność 40 mld zł
Z analizy Forum Energii wynika, że umożliwienie łączenia źródeł pozwoli na rozwój kolejnych 25 gigawatów mocy w źródłach odnawialnych, bez ponoszenia dodatkowych kosztów w rozwój infrastruktury sieciowej. To oszczędność ok. 40 miliardów złotych, które w innym razie musiałyby zostać wydane na nowe moce przyłączeniowe.
Prace nad ustawą umożliwiającą łączenie źródeł OZE właśnie trwają. Ważne, żeby zostały sfinalizowane jak najszybciej. Celem najnowszego raportu Forum Energii pt. Łączenie źródeł OZE. Potencjał cable pooling w Polsce jest pokazanie, jakimi zasadami takie rozwiązanie powinno się kierować. Jednocześnie raport pokazuje, jak w polskich warunkach łączenie źródeł we wspólnym punkcie przyłączenia może zwiększyć bezpieczeństwo energetyczne kraju.
