Zmiany klimatu wywołane działalnością człowieka powodują niebezpieczne i powszechne zakłócenia w przyrodzie. Wpływają na życie miliardów ludzi na całym świecie. Najnowszy raport Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu (IPCC), opublikowany 28 lutego 2022 r. to tragiczne ostrzeżenie przed konsekwencjami braku działania.
– Raport pokazuje, że zmiany klimatu stanowią poważne i narastające zagrożenie dla naszego dobrobytu i zdrowej planety. Nasze dzisiejsze działania wpłyną na sposób, w jaki ludzie przystosują się i przyroda zareaguje na rosnące zagrożenia klimatyczne – powiedział Hoesung Lee, przewodniczący IPCC (The Intergovernmental Panel on Climate Change działający przy Organizacji Narodów Zjednoczonych).
Świat stoi w obliczu wielu zagrożeń klimatycznych, których nie da się uniknąć w ciągu najbliższych dwóch dekad przy globalnym ociepleniu o 1,5°C (2,7°F). Nawet chwilowe przekroczenie tego poziomu ocieplenia spowoduje dodatkowe poważne nieodwracalne skutki. Wzrośnie ryzyko dla społeczeństwa, w tym dla infrastruktury i nisko położonych osad przybrzeżnych.
Nie ma na co czekać
Wzmożone fale upałów, susze i powodzie już teraz przekraczają progi tolerancji roślin i zwierząt. Powodują masową śmiertelność gatunków drzew i koralowców. Te ekstremalne zjawiska pogodowe występują jednocześnie, powodując kaskadowe skutki, z którymi coraz trudniej sobie poradzić. Naraziły one miliony ludzi na dotkliwy brak wody i zywności, zwłaszcza w Afryce, Azji, Ameryce Środkowej i Południowej, na małych wyspach i w Arktyce.
Aby uniknąć coraz większych strat w ludziach, różnorodności biologicznej i infrastrukturze, konieczne jest podjęcie ambitnych, przyspieszonych działań na rzecz adaptacji do zmian klimatu. Przy jednoczesnej szybkiej i głębokiej redukcji emisji gazów cieplarnianych. Jak dotąd postęp w zakresie adaptacji jest nierównomierny i istnieją coraz większe rozbieżności między podjętymi działaniami a tym, co jest potrzebne, aby sprostać rosnącemu ryzyku. Różnice te są największe wśród społeczeństw o niższych dochodach.
– W raporcie tym uznano współzależność klimatu, różnorodności biologicznej i ludzi. Także zintegrowano nauki przyrodnicze, społeczne i ekonomiczne w sposób bardziej zdecydowany niż we wcześniejszych ocenach IPCC – powiedział Hoesung Lee. Jego zdaniem półśrodki nie są już rozwiązaniem.
Zmiany klimatu – konieczna ochrona przyrody
Istnieją możliwości dostosowania się do zmieniającego się klimatu. Raport pokazuje potencjał przyrody nie tylko w zakresie ograniczania zagrożeń klimatycznych, ale także poprawy jakości życia ludzi.
Naukowcy zwracają uwagę, że zmiany klimatyczne wchodzą w interakcje z globalnymi trendami. Wskazują na niezrównoważone wykorzystanie zasobów naturalnych, rosnącą urbanizację, nierówności społeczne, straty i szkody spowodowane zdarzeniami ekstremalnymi i pandemią.
– Nasza ocena wyraźnie pokazuje, że stawienie czoła tym różnorodnym wyzwaniom wymaga współpracy wszystkich – rządów, sektora prywatnego, społeczeństwa obywatelskiego – w celu nadania priorytetu ograniczaniu ryzyka. Także równości i sprawiedliwości w procesie podejmowania decyzji i inwestowania – powiedziała Debra Roberts, współprzewodnicząca grupy roboczej II IPCC.
Miasta to punkty zapalne
Raport zawiera szczegółową ocenę wpływu zmian klimatu, zagrożeń i adaptacji w miastach, w których mieszka ponad połowa ludności świata. Zdrowie, życie i środki do życia ludzi, a także mienie i infrastruktura krytyczna, w tym systemy energetyczne i transportowe, są w coraz większym stopniu narażone na negatywne skutki zagrożeń związanych z falami upałów, burzami, suszami i powodziami. Także ze zmianami zachodzącymi powoli, w tym podnoszeniem się poziomu morza.
– Rosnąca urbanizacja i zmiany klimatyczne stwarzają złożone zagrożenia. Zwłaszcza dla miast, w których już teraz mają źle zaplanowany rozwój, wysoki poziom ubóstwa i bezrobocia. Brakuje w nich podstawowych usług – powiedziała Debra Roberts.
Miasta stwarzają jednak również możliwości działań na rzecz klimatu poprzez ekologiczne budynki, niezawodne dostawy czystej wody i energii odnawialnej oraz zrównoważone systemy transportowe łączące obszary miejskie i wiejskie. To wszystko może prowadzić do bardziej integracyjnego i sprawiedliwego społeczeństwa.
Coraz mniej czasu na działanie
Zmiany klimatu są wyzwaniem globalnym. Wymagają jednak rozwiązań lokalnych. Dlatego też wkład Grupy Roboczej II do Szóstego Raportu Oceniającego IPCC (AR6) zawiera obszerne informacje regionalne.
– Dowody naukowe są jednoznaczne: zmiany klimatyczne stanowią zagrożenie dla dobrobytu ludzi i zdrowia planety. Jakiekolwiek dalsze opóźnienia we wspólnych działaniach na skalę światową spowodują, że stracimy krótki i szybko kończący się czas. Czas, kiedy możemy zapewnić sobie godną do życia przyszłość – powiedział Hans-Otto Pörtner.
Raport IPCC „Zmiany klimatu 2022: Wpływ, adaptacja i podatność” został zatwierdzony 27 lutego 2022 r. przez 195 rządów członkowskich IPCC.
