Gorący sierpień pogłębi suszę w Polsce

Tegoroczny sierpień może być najgorętszym od dekad. To pogłębi w Polsce problem suszy.

Polska jest jednym z państw najbardziej zagrożonych kryzysem wodnym. Postępuje on wraz ze zmianami klimatu. Obok wysokich temperatur problem niedoboru wody pogłębia też nieumiejętne zarządzanie intensywnymi opadami, które następują po okresach ubogich w deszcz. Szacuje się, że podczas 20-minutowego deszczu z dachu o powierzchni 120 mkw. można zebrać nawet 360 litrów wody. Wszystko pod warunkiem wdrożenia odpowiednich rozwiązań, które pozwolą ją efektywnie gromadzić i dalej zagospodarować. 

– Woda opadowa jest ogromnym potencjałem i jest jej wielokrotnie więcej niż tej, którą mamy w miastach. Naszym celem powinno być wykorzystanie tego potencjału – podkreśla Tomasz Grochowski z Retencja.pl.

Gorący sierpień, jak nigdy dotąd

W sierpniu temperatury w Polsce mają być wyższe od normy wieloletniej z ostatnich 30 lat. Termometry pokażą miejscami 35–36 st. C – zapowiedział niedawno meteorolog i rzecznik IMGW Grzegorz Walijewski. To może oznaczać pobicie maksymalnych rekordów temperatury. Tymczasem już w czerwcu i lipcu upały i skąpe opady spowodowały, że sytuacja hydrologiczna w Polsce była bardzo niekorzystna. Według mapy ostrzeżeń hydrologicznych IMGW w tej chwili ostrzeżenia przed suszą hydrologiczną wciąż obowiązują na znacznej części obszaru kraju. W szczególności w zachodniej i południowo-zachodniej Polsce. Na około 64 proc. stacji pomiarowych na polskich rzekach rejestrowane są niskie stany wody.

 Zdecydowanie można powiedzieć, że mamy w Polsce problem z dostępem do wody. Natomiast to nie jest tylko kwestia upałów, ale i m.in. bezśnieżnych zim czy infrastruktury w miastach. Nie zawsze jest ona wydolna – mówi agencji Newseria Biznes Tomasz Grochowski, prezes zarządu Retencja.pl.

W ostatnich tygodniach w wielu gminach władze apelowały do mieszkańców o rozsądne gospodarowanie wodą i ograniczenie jej zużycia do:

  • podlewania trawników, 
  • ogrodów, 
  • mycia samochodów
  • napełniania przydomowych basenów.

Czasem władze wręcz zakazywały używania wody w celach innych niż bytowe. PGW Wody Polskie także podkreśla, że konieczne jest racjonalne korzystanie z dostępnych zasobów, ale jednocześnie wskazuje, że wody pitnej w Polsce nie zabraknie. Ponad 70 proc. wody przeznaczonej dla ludności pochodzi bowiem z ujęć podziemnych, które są jej ogromnym rezerwuarem. Tylko 30 proc. jest zaś pobierane z wód powierzchniowych, których ujęcia przeważają jedynie w Małopolsce i na Śląsku.

Trawniki i ogródki zabierają wodę

PGW Wody Polskie wskazuje też, że główną przyczyną wprowadzanych przez gminy ograniczeń w dostawach wody był spadek ciśnienia w wodociągach spowodowany m.in. podlewaniem przydomowych trawników i ogródków. Jednak w ciągu ostatnich kilkunastu lat gminy zainwestowały – głównie ze środków unijnych – w infrastrukturę wodno-kanalizacyjną ponad 80 mld zł, żeby zapewnić mieszkańcom ciągłość dostaw.

W Polsce przez ostatnie lata miliardy złotych były kierowane na inwestycje rzeczne. Natomiast polskie miasta na zabiegi związane z retencją dostały łącznie około 100 mln zł. Proporcje powinny być zupełnie inne. Retencja wykorzystywana na cele komunalne tylko w niewielkim stopniu korzysta z tej wody, którą mamy w rzekach. Biorąc pod uwagę, że większość Polaków mieszka jednak w miastach – a według prognoz do 2050 roku już ok. 3/4 populacji będzie mieszkać w zabetonowanych miastach – powinniśmy bardziej przenieść ten ciężar związany z retencją na inwestycje w ośrodkach miejskich– zauważa ekspert.

Jak podkreśla, problem niedoboru wody w Polsce pogłębia nieumiejętne zarządzanie intensywnymi opadami, które następują po okresach ubogich w deszcz. Podczas ulewy woda trafia na wysuszony grunt i nie jest w stanie dotrzeć w głąb gleby, a jedynie spływa po jej powierzchni i jeśli infrastruktura na to pozwala, jest odprowadzona do sieci kanalizacyjnej. To oznacza, że tylko znikoma część gwałtownego opadu zasila wody podziemne. Na dodatek miasta – z ciągle rosnącą infrastrukturą handlową i mieszkaniową oraz powstającymi wokół nich parkingami czy betonowymi placami – jeszcze bardziej zmniejszają zdolności retencyjne gleby, uniemożliwiając sprawny obieg wody.

Dynamiczne, krótkotrwałe opady

Szacuje się, że podczas deszczu z dachu o powierzchni 120 mkw. przez 20 min można zebrać nawet 360 l wody. Warunkiem jest wdrożenie odpowiednich rozwiązań, które pozwolą ją efektywnie zgromadzić i dalej zagospodarować.

– Widzimy, że dziś opady są coraz bardziej dynamiczne, ale krótkotrwałe, więc największym wyzwaniem jest zebranie tej wody, która spada w sposób bardzo ulewny – mówi prezes Retencja.pl. – Rozwiązań jest mnóstwo, to oczywiście mogą być zbiorniki retencyjne, otwarte, zamknięte, naziemne lub podziemne. Coraz większą popularnością cieszy się też tzw. błękitno-zielona infrastruktura, zielone dachy, zielone ściany, ogrody deszczowe czy chociażby niekoszenie traw. Jest cały katalog różnych rozwiązań, które mają na celu zebranie wody opadowej i zatrzymanie jej w miejscu powstawania.

W Polsce na jednego mieszkańca przypada rocznie około 1,8 tys. m³ wody, ale w okresach suszy jej ilość spada nawet do 1,1 tys. m³. Tymczasem średnia w Europie jest prawie trzykrotnie wyższa i wynosi ok. 5 tys. m³. Według definicji przyjętej przez ONZ granicą „stresu wodnego”, czyli zagrożenia deficytem wody, jest próg 1,7 tys. m³ na osobę. Tym samym Polska jest jednym z państw najbardziej zagrożonych kryzysem wodnym, który postępuje wraz ze zmianami klimatycznymi – wynika z ekspertyzy „Woda w rolnictwie”, opracowanej z inicjatywy Koalicji Żywa Ziemia we współpracy z Fundacją im. Heinricha Bölla i WWF Polska.