Opakowania problematyczne – jak je traktować?

Opakowania, PPWR

Obecny, dysfunkcyjny system pozwala na wprowadzanie na rynek opakowań problematycznych, dla których nie ma możliwości odpowiedzialnego zagospodarowania lub utrzymania w obiegu. Czy oznacza to, że niedługo utoniemy w plastikowych odpadach? Polski Pakt Plastikowy, z pomocą nowych narzędzi, przekonuje polskie firmy, że alternatywna, cyrkularna rzeczywistość jest możliwa.

Opakowania plastikowe zrewolucjonizowały świat w XX wieku – nie można odmówić im licznych zalet. Są nimi m.in. niewielka masa, niskie koszty produkcji czy dobre właściwości ochronne. Pozwalają one m.in. na ograniczenie marnowania żywności. W tej wyliczance łatwo jednak zapomnieć o kosztach pozafinansowych, które ponosi zarówno ludzkość, jak i środowisko.

Opakowania problematyczne – na razie formalnie nie są problemem

Czym są opakowania problematyczne można przeczytać TUTAJ. Pakt opracował także listę opakowań problematycznych. Choć obecnie eliminacja opakowań problematycznych jest jedynie dobrowolnym działaniem firm, obserwatorzy europejskiej legislacji szybko zorientują się, że rewolucja w prawie zbliża się wielkimi krokami. Komisja Europejska uczy się na własnych błędach: dyrektywa SUP – Single Use Plastics – mimo niemal dwuletniego opóźnienia, nadal nie została transponowana do prawa w Polsce i kilku innych krajach Wspólnoty. M.in. dlatego zmiany dotyczące opakowań i odpadów opakowaniowych bedą w formie rozporządzenia. Przepisy, po uzgodnieniu ostatecznego kształtu, staną się częścią porządku prawnego również w Polsce. W konsultowanym obecnie dokumencie znajdzie się m.in. lista formatów opakowań, których wprowadzanie do obrotu będzie zabronione.

6 kroków do eliminacji opakowań problematycznych

Działania związane z eliminacją opakowań problematycznych, nie muszą być wstrzymywane w oczekiwaniu na legislację. Firmy już teraz mogą wesprzeć się listą opakowań problematycznych. Znajdziemy na niej zarówno opakowania, których eliminacja jest stosunkowa prosta, jak i opakowania, których redukcja lub zastąpienie wymaga innowacji. Także poszukiwania nowych, niedostępnych dziś technologii. Aby pomóc strategicznie przygotować się do eliminacji wskazanych opakowań, Polski Pakt Plastikowy udostępnił nowe narzędzia dla biznesu: model Jak wdrażać zmiany w opakowaniach? oraz trzy Karty opakowań problematycznych, o opakowaniach zawierających barwnik na bazie sadzy technicznej (carbon black), PVC i PVDC oraz opakowaniach styropianowych do żywności.

– Świadomość firm w temacie opakowań problematycznych jest dziś bardzo zróżnicowana. Dla przedsiębiorstw, które są na początku procesu ich identyfikacji i eliminacji, Pakt Plastikowy przygotował 6-stopniowy model wdrażania zmian w opakowaniach. Jest to bardzo prosta i praktyczna ścieżka, którą mogą obrać firmy, aby rozpocząć zmianę swoich opakowań na lepsze – komentuje Dorota Żmudzińska, ekspertka ds. gospodarki obiegu zamkniętego w Polskim Pakcie Plastikowym.

 – Drugie narzędzie, „Karty opakowań problematycznych”, pokazuje w jaki sposób podejść do eliminacji trzech opakowań, których eliminację Pakt zaleca firmom do końca 2023 roku. Trzy „Karty”, które są już dostępne dla firm, wyjaśniają z czego wynika problematyczność konkretnych opakowań, w jakich zastosowaniach można je dziś znaleźć orazrekomendowane działania w kierunkach zgodnych z hierarchią postępowania z odpadami. Eliminacji i ponownego użycia, projektowania z myślą o recyklingu, rozwoju i wdrażania innowacji oraz edukacji. Publikacja powstała w partnerstwie z Łódzkim Instytutem Technologicznym. Kolejne karty publikowane będą w nadchodzących latach – dodaje ekspertka.

Od teorii do praktyki

Model zmian oraz Karty opakowań problematycznych powstały z myślą o firmach potrzebujących praktycznego wsparcia we wdrażaniu zrównoważonych rozwiązań opakowaniowych. Dowodem na to, że zmiany – choć niełatwe – są możliwe do zrealizowania, są dobre praktyki firm zamieszczone na każdej z kart.

– W sieci Biedronka mamy jasno określone cele dotyczące opakowań. Wynikają one z przyjętych przez nas filarów zrównoważonego rozwoju. Są zbieżne z celami Paktu oraz „9 Złotymi Zasadami Projektowania”. Dlatego już od kilku lat konsekwentnie wprowadzamy zmiany w opakowaniach produktów naszych marek własnych, tak aby miały one jak najmniejszy negatywny wpływ na środowisko. Chcemy wyeliminować wszystkie opakowania problematyczne w procesie recyklingu materiałowego. Do tej pory udało nam się już pozbyć opakowań wykonanych z PVC, wyeliminowaliśmy z naszej sieci także wszystkie styropiany (EPS, XPS). Pracujemy także nad zmianą naszych opakowań zawierających barwniki z dodatkiem sadzy, tak aby były one możliwe do automatycznego sortowania i późniejszego recyklingu.  Współpracujemy także z organizacjami zewnętrznymi, takimi jak Pakt czy Rekopol oraz producentami opakowań i produktów, aby wdrażać rozwiązania zgodne z polityką ekoprojektowania oraz dążyć do zamykania obiegu materiałów – mówi Katarzyna Grabarska, manager ds. ekoprojektowania opakowań i rozwoju marki w sieci Biedronka.

Segregacja, sortowanie i recykling

Eliminacja opakowań problematycznych przez firmy wprowadzające opakowania na rynek ma ogromny wpływ na podmioty gospodarujące odpadami.

– Uwzględnianie wymagań etapu segregacji, sortowania i recyklingu, czyli ostatniego etapu życia opakowania, pozwala nam projektować opakowania cyrkularne. Do tego jest potrzebna wiedza przetwórców odpadów dotycząca wymagań technologicznych. Pierwszy krok to minimalizm i zapobieganie. Dlatego zdiagnozowaliśmy opakowania nadmierne i problematyczne. Tak, aby pomagać producentom zapobiegać ich wprowadzaniu na rynek. Potem mamy opakowania trudne w separacji lub niemożliwe do recyklingu na dużą skalę. Dostosowanie się do technologii sortowania wymusza pewne działania, jak na przykład eliminację barwionych opakowań barwnikami opartymi na sadzy. Próba eliminacji lub zamiany opakowań problematycznych ogranicza masę odpadów niepodlegających recyklingowi, które w przeciwnym wypadku trafiłyby na składowiska lub do spalenia, uniemożliwiając realizację założeń gospodarki o obiegu zamkniętym – komentuje Marta Krawczyk, ekspertka ds. ekoprojektowania w Rekopolu.

Siła partnerstwa

Partnerstwo jest niezbędnym elementem w realizacji każdej ambitnej wizji. Korzyści ze współpracy z całym łańcuchem wartości opakowań plastikowych dostrzegają kolejne firmy na polskim rynku. W lutym 2023 roku do grona członków Paktu dołączyły dwa kolejne podmioty. Jest to Persán Polska – producent kosmetyków i chemii gospodarczej w Europie Centralnej oraz Pepco – europejska sieć handlowa.

– Firmy takie jak Pepco nie rosną w próżni. Mamy świadomość, że wraz z naszym intensywnym wzrostem rośnie także nasz wpływ na otaczający nas świat i środowisko. Chcemy, żeby ten wpływ był najlepszym z możliwych. Dlatego dokładnie przyglądamy się materiałom z jakich wykonane są nasze produkty i opakowania pracując nad ich ulepszaniem czy ograniczaniem. Koncepcja Paktu Plastikowego jest dla nas wyznacznikiem jakości i kolejnym krokiem w kierunku wdrażania lepszych rozwiązań. Dzięki temu będziemy mieli szansę dzielić się naszymi doświadczeniami i uczyć od innych  skomentowała Katarzyna Wilczewska, Head of Corporate Communication w Pepco.