Mimo że przepisy dyrektywy SUP funkcjonują w Polsce już ponad półtora roku, większość Polaków nie dostrzegła żadnej istotnej zmiany w kwestii opakowań, redukcji plastiku czy dostępności alternatyw dla jednorazówek. Tak wynika z najnowszych danych przedstawionych w pierwszej części raportu „W pułapkach jednorazowości”, zatytułowanej „Klątwa jednorazowego plastiku”, opracowanego przez Interzero.
Rewolucja przeszła i mało kto ją zauważył – tak, w kilku słowach, można podsumować skutki wejścia w życie tzw. ustawy o jednorazowych plastikach (dalej: „ustawy SUP” – od Single-Use Plastic). Tylko 13 proc. badanych zadeklarowało, że wie, czym jest dyrektywa SUP, jakie są jej założenia i cele. Także jakimi narzędziami będą one realizowane.
Nie chodzi jednak tylko o świadomość Polaków, ale o niską skuteczność wdrożonych w Polsce mechanizmów, które miały sprzyjać przeciwdziałaniu powstawaniu odpadów i ponownemu użyciu produktów. Jednym z nich jest obowiązujące od 1 stycznia 2024 r. obciążenie opakowań plastikowych dodatkową opłatą, co miało – podobnie jak w przypadku reklamówek, za które od kilku lat płacimy – zachęcić do wykorzystania wielorazowych opakowań na napoje i żywność.
Sęk w tym, że 42 proc. badanych nigdy tych dodatkowych opłat nawet nie zauważyło. Z kolei aż 56 proc. je systematycznie ignoruje, ponieważ są na tyle niskie względem sumy na paragonie (średnio kilkadziesiąt groszy, najwięcej ok. 2 zł za sztukę), że nie zachęcają do rezygnacji z wygody, jaką większość badanych dostrzega w opakowaniach jednorazowych. „Nie trzeba ich myć, oddawać do jakiegokolwiek punktu czy zwracać do restauracji, ani nosić ze sobą na wypadek spontanicznych decyzji o zamówieniu posiłku na wynos” – wskazywali ankietowani w trakcie pogłębionych badań focusowych przeprowadzonych przez Opinia24.
Wielokrotne użycie – wciąż mało zachęt
Niestety, z perspektywy respondentów fikcją jest także oferowanie alternatywnego rodzaju opakowania w placówkach gastronomicznych. Okazuje się, że obowiązek ten realizuje się bardziej w teorii niż w praktyce. Zdecydowana większość badanych (79 proc.) nigdy nie spotkała się z możliwością wybrania innego, bardziej ekologicznego opakowania w restauracji czy przy zamówieniach na wynos. Tylko jeden na czterech konsumentów kiedykolwiek napotkał informację o prawnie gwarantowanej (na mocy dyrektywy SUP) alternatywie w postaci opakowania wielorazowego.
