Zielona transformacja stała się jednym z kluczowych wyzwań dla europejskiego sektora rolno-spożywczego, w tym również dla Polski. W obliczu zmian klimatycznych i polityki Europejskiego Zielonego Ładu, sektor ten musi dostosować się do nowych regulacji oraz zmieniających się oczekiwań konsumentów. Dla polskiej branży, będącej jednym z największych producentów żywności w UE, proces ten może stanowić zarówno szansę na rozwój, jak i poważne wyzwanie. Takie wnioski płyną z raportu „Zielona transformacja branży rolno-spożywczej. Szansa czy zagrożenie dla konkurencyjności polskiego sektora?”, przygotowanego przez analityków Pekao SA
Unia Europejska dąży do ograniczenia emisji gazów cieplarnianych o co najmniej 55 proc. do 2030 roku oraz osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 roku. Transformacja obejmuje kluczowe regulacje, takie jak rozszerzona dyrektywa o emisjach przemysłowych (IED) czy obowiązek raportowania ESG, który do 2025 roku obejmie około 5 tysięcy firm spożywczych w UE, w tym 450 w Polsce.
Nowe regulacje, choć niezbędne dla ochrony środowiska, mogą wpłynąć na wzrost kosztów produkcji i trudności dla mniejszych przedsiębiorstw. Przykładem jest obniżenie progów dla hodowli trzody chlewnej czy drobiu, co generuje nowe obowiązki administracyjne. Wzrost kosztów energii, zależność od paliw kopalnych i presja związana z koniecznością inwestycji w technologie ograniczające emisje to kolejne wyzwania.
Niska efektywność ekologiczna Polski
Pomimo dużego potencjału, Polska pozostaje w tyle w zakresie zrównoważonego rolnictwa. Udział rolnictwa ekologicznego w Polsce wynosi mniej niż 5 proc., co plasuje nas poniżej średniej unijnej wynoszącej 10,5 proc. Dla porównania, w Austrii uprawy ekologiczne stanowią już 27 proc. gruntów rolnych. Co więcej, struktura polskiego sektora charakteryzuje się wysokim udziałem emisji względem wartości produkcji, szczególnie w segmencie upraw roślinnych.
Udział upraw ekologicznych w łącznym areale gruntów rolnych ( w proc.)
Szanse na rozwój
Transformacja daje jednak polskiemu sektorowi szereg możliwości. Inwestycje w zrównoważoną produkcję, w tym technologie ograniczające emisje, mogą stać się źródłem nowych przewag konkurencyjnych. Konsumenci coraz częściej wybierają produkty ekologiczne i wyprodukowane w sposób przyjazny dla środowiska. Warto również zauważyć rosnący potencjał eksportowy polskich producentów żywności ekologicznej na rynki unijne i pozaeuropejskie.
Duże szanse wiążą się także z rozwojem odnawialnych źródeł energii, takich jak biogazownie. Polska, będąc jednym z największych producentów mięsa i mleka w UE, ma znaczne zasoby odpadów rolniczych, które można wykorzystać do produkcji energii. Wzrost produkcji biogazu może nie tylko obniżyć ślad węglowy sektora, ale również przynieść dodatkowe przychody.
Udział w emisjach i produkcji rolnej UE ( w proc.)
Wnioski i rekomendacje
Aby zielona transformacja była sukcesem, kluczowe jest wsparcie dla małych i średnich gospodarstw, które mogą nie być w stanie samodzielnie sfinansować wymaganych inwestycji. Rząd i sektor finansowy powinny zapewnić dostęp do środków na rozwój technologii ograniczających emisje oraz na zwiększanie efektywności energetycznej. Uproszczenie procedur administracyjnych i promocja produktów ekologicznych na rynkach międzynarodowych mogą dodatkowo przyspieszyć proces transformacji.
Choć wyzwania są znaczące, zielona transformacja daje polskiemu sektorowi rolno-spożywczemu szansę na wzmocnienie swojej pozycji w Europie i na świecie. Wykorzystanie tego potencjału wymaga jednak zdecydowanych działań zarówno ze strony przedsiębiorstw, jak i administracji publicznej.
