— Zrównoważona żywność powstaje w modelu rolnictwa, gdy proces produkcji spełnia trzy założenia: jest przyjazny dla środowiska i klimatu, jest uzasadniony ekonomicznie oraz akceptowany społecznie — mówi Małgorzata Bojańczyk, dyrektorka Polskiego Stowarzyszenia Zrównoważonego Rolnictwa i Żywności (PSZRiŻ).
Główne założenie modelu rolnictwa zrównoważonego to ograniczanie niekorzystnego wpływu produkcji rolniczej na środowisko. To także bardziej efektywne wykorzystanie dostępnych zasobów. Należą do nich m.in. sposób w jaki rolnicy korzystają z gleby, wody, energii, maszyn, środków ochrony roślin i nawozów czy nasion. Równie ważne są dbałość o dobrostan zwierząt i zachowanie bioróżnorodności wokół gospodarstwa oraz ograniczanie emisji gazów cieplarnianych.
— Jednocześnie niezbędnymi elementami rolnictwa zrównoważonego są także opłacalność produkcji dla samych producentów rolnych oraz akceptacja społeczna tego modelu działania — wyjaśnia Małgorzata Bojańczyk.
Nie tylko uprawa czy hodowla
Stosowanie odpowiednich metod upraw i hodowli przez rolników to jednak tylko jeden z elementów zrównoważenia. Produkty rolne bardzo często trafiają do przetwórców, a następnie do sklepów, które są kolejnymi etapami na drodze żywności od rolnika do konsumenta.
— Zarówno przetwórcy, jak i dostawcy, stosują zasady zrównoważenia na etapie produkcji, pakowania i transportu. Należą do nich takie działania, jak skracanie łańcuchów dostaw. To pozwala zaopatrywać się w surowiec rolny od lokalnych producentów i dostarczać go do lokalnych sklepów. W konsekwencji co ogranicza się emisję spalin pochodzących z transportu i wspiera lokalny biznes, ogranicza zużycie wody i emisji gazów cieplarnianych czy stosowanie opakowań nadających się do recyclingu. Przetwórcy i inni uczestnicy zrównoważonego łańcucha żywnościowego zapewniają także bezpośrednie wsparcie dla rolników, którzy wprowadzili w swoich gospodarstwach model rolnictwa zrównoważonego. Bardzo często są to tzw. umowy kontraktacyjne, które dają rolnikom gwarancję sprzedaży płodów rolnych. Ponadto rolnicy współpracujący z firmami sektora rolno-spożywczego otrzymują dostęp do szkoleń, doradztwa czy wsparcia w procesie certyfikacji gospodarstwa pod kątem zrównoważenia – tłumaczy Małgorzata Bojańczyk.
Zrównoważona żywność: bez certyfikacji, ale z informacjami na opakowaniach
Rolnictwo i produkcja żywności znajdują się w centrum zmian klimatycznych i społecznych. Efektem tego jest rosnący nacisk na zielone inwestycje zarówno w samym rolnictwie, jak i w całym sektorze rolno-spożywczym. Model zrównoważonej produkcji żywności pozwala na dopasowanie strategii firm do obecnych wyzwań i wymogów przy zachowaniu długoterminowej stabilności produkcji i konkurencyjności.
— Na rynku funkcjonuje kilka systemów certyfikacji, które umożliwiają firmom z branży spożywczej ocenę, poprawę i zatwierdzenie zrównoważonego rozwoju gospodarstw rolnych w ich łańcuchach dostaw. Dla produkcji roślinnej są to Farm Sustainability Assessment (FSA) oraz GLOBALG.A.P. z dodatkiem FSA, które są obecnie głównymi narzędziami certyfikacji zrównoważonej produkcji żywności oraz certyfikacja Integrowana Produkcja Roślin. Dla produkcji zwierzęcej są to np. Quality Assurance for Food Products, Animal Welfare Approved, Red Tractor, czy standardy tworzone w ramach Global Roundtable for Sustainable Beef, European Roundtable for Beef Sustainability – wyjaśnia dyrektorka Polskiego Stowarzyszenia Zrównoważonego Rolnictwa i Żywności (PSZRiŻ).
Obecnie na polskim rynku nie funkcjonuje jeszcze jeden wspólny standard oznakowania zrównoważonej żywności, jak ma to miejsce w przypadku żywności ekologicznej. Zdarza się jednak, że producenci zawierają informacje np. na opakowaniach o pochodzeniu żywności z upraw rolnictwa zrównoważonego.
