Jak segregować opakowania wieloskładnikowe? Do jakiej frakcji odpadów wyrzucić styropianową tackę, a gdzie powinna wylądować plastikowa owijka „przepasana” papierem? W takich dylematach mają pomagać nam specjalne nadruki na opakowaniach informujące, gdzie którą część należy wyrzucić, aby zachować zasady segregacji. Niestety symbole, fachowo nazwane piktogramami, nie są jednolite – praktycznie każda sieć wprowadza własne, przekonując konsumentów, że są najlepsze i najbardziej intuicyjne.
W 2021 r. Koalicja 5 Frakcji zrzeszająca podmioty m.in. z branży handlowej, opracowała 5 piktogramów. Przekonywano, że piktogramy zostały przygotowane z uwzględnieniem wielu badań i opinii, tak aby zapewnić ich czytelność i zrozumienie. Nieco wcześniej, bo od 2020 roku własne oznaczenie ma Żabka. W tym samym roku co Koalicja wprowadzenie własnych piktogramów ogłosiła Biedronka i Lidl, a w 2022 r. Kaufland…i to zapewne nie koniec. Spośród dużych sieci spożywczych na wprowadzenie oznaczeń Koalicji na produktach marek własnych zdecydował się tylko Carrefour.
Piktogramy mają 10-letnią historię
– Tworząc system piktogramów opieraliśmy się na doświadczeniach międzynarodowych. Inspiracją dla nas była inicjatywa How2Recycle, którą zainaugurowano w USA w 2012 roku przez Sustainable Packaging Coalition. System etykiet został wdrożony przez ponad 520 firm. Podobne rozwiązania stosowane są również na terenie Unii Europejskiej. We Francji od 1 stycznia 2015 roku obowiązkowe jest umieszczanie “Triman Logo” na produktach i opakowaniach nadających się do recyklingu, które zwykle trafiają do odpadów zmieszanych z gospodarstw domowych – powiedziała ecoekonomii koordynatorka Koalicji 5 Frakcji Urszula Fabianiak.
Obecnie nie ma spójnego systemu piktogramów. Wielu producentów wprowadza swoje własne oznaczenia, które mają podpowiedzieć konsumentom, jak powinni postępować z opakowaniami po poszczególnych produktach.
– Prace nad własnym system oznaczeń zostały rozpoczęte wcześniej. Proces kontraktowania produktów, przygotowania grafik i zlecenia druku, wymaga od zespołów działania z dużym wyprzedzeniem. Dodatkowo, piktogramy z których korzystamy są uniwersalne tzn. ich wielkość pozwala na umieszczenie ich na grafikach większości produktów, przy jednoczesnym zachowaniu ich czytelności oraz przejrzystości. Ich forma stanowi prosty sygnał o sposobie prawidłowej segregacji. Do oznaczonych piktogramami marek własnych należą m.in.: Fruvita, Światowid, TOP i Plony Natury – poinformowano nas w biurze prasowym Biedronki.
– Biorąc jednak pod uwagę to, że wiele firm funkcjonuje na wielu rynkach i wprowadza na nie swoje produkty, coraz częściej podnoszone są głosy, by przynajmniej na poziomie europejskim ujednolicić system. Na bieżąco monitorujemy i obserwujemy to, co dzieje się w obszarze legislacji w Unii Europejskiej. Naszym zdaniem kluczową kwestią jest wprowadzenie takiego systemu, który będzie skutecznie spełniał swoją rolę z uwzględnieniem lokalnych uwarunkowań. Zatem zwiększy świadomość w obszarze hierarchii postępowania z odpadami oraz pozwoli podnieść poziomy recyklingu – dodaje Urszula Fabianiak.
Jednolity system segregacji
Jednolity system segregacji odpadów, funkcjonujący w Polsce od 1 lipca 2017 roku, stanowi doskonałą podstawę do wdrożenia systemu oznakowania opakowań. Etykietę Koalicji 5 Frakcji dostosowano do obowiązujących przepisów pod kątem podziału na frakcje oraz kolory wynikające z zapisów prawa. To samo można jednak powiedzieć o oznaczeniach wprowadzanych indywidualnie przez sieci.
– Dbamy o to, by informacje umieszczane na opakowaniach uwzględniały potrzeby wielu konsumentów mówiących różnymi językami oraz by spełniały wymogi ustawodawstwa danego kraju. Warto również podkreślić, że piktogram powinien być prosty, zrozumiały oraz łatwy do odczytania przez klienta. Nie bez znaczenia jest też fakt, iż ten sam produkt w jednym kraju, a nawet regionie czy gminie, może być segregowany i przetwarzany inaczej. Lidl w swoich działaniach bierze pod uwagę wszystkie czynniki budujące ekoświadomość konsumencką, jak i regulacje prawne. Podchodzimy elastycznie i jesteśmy otwarci na różne formy promowanie wiedzy o ekologii. Dostosujemy się również do regulacji prawnych dotyczących piktogramów, jak tylko zaczną one obowiązywać w Polsce – mówi ecoekonomii Aleksandra Robaszkiewicz z Lidla.
Piktogramy ułatwiają segregację
W Żabce oznaczenia znajdują się na wszystkich produktach marek własnych. Pierwsze marki uzupełnione o ikony wspomagające segregację odpadów pojawiły się w sklepach już na początku 2020 r. W momencie podjęcia przez sieć decyzji dotyczącej wprowadzenia piktogramów, Koalicja 5 frakcji nie była jeszcze gotowa z tego typu rozwiązaniem.
– Wprowadziliśmy własne oznaczenia, które mogłyby być powszechnie stosowane przez inne marki. Z naszej perspektywy ważne jest, aby jak najszerzej propagować umieszczanie na produktach ikon, by klienci mieli jak największą łatwość w oddawaniu opakowań do segregacji. 84 proc. klientów Żabki twierdzi, że te oznaczenia ułatwiają segregację – poinformowało nas biuro prasowe Żabki.
Piktogramy zaprojektowano specjalnie dla sieci, w oparciu o istniejące już tego typu oznaczenia, do których konsumenci przyzwyczaili się.
– Dodaliśmy kolory i informacje merytoryczne, które ułatwiają wybór odpowiedniego kosza, do którego należy wrzucić konkretny materiał – dowiadujemy się w biurze prasowym Żabki.
Czy jednak jednolite, spójne piktogramy nie byłyby lepszym rozwiązaniem? Czy nie spowodowałyby zwiększenia segregacji w Polsce i tym samym nie wpłynęły pozytywnie na nasze cele i środowisko? Pewnie tak by było…