Rada Unii Europejskiej przyjęła rozporządzenie w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych. Nowe regulacje mają na celu ograniczenie ilości odpadów, zmniejszenie wykorzystania jednorazowych opakowań oraz zwiększenie udziału surowców wtórnych w produkcji opakowań. Przepisy obejmują cały cykl życia opakowań – od projektowania, przez użytkowanie, aż po recykling lub utylizację – co wpisuje się w unijną strategię gospodarki o obiegu zamkniętym i cel neutralności klimatycznej.
Jednym z głównych celów nowych przepisów jest zwiększenie wykorzystania materiałów z recyklingu. Zgodnie z rozporządzeniem, producenci będą musieli stopniowo zwiększać udział surowców wtórnych w produkcji opakowań, co ma zmniejszyć popyt na surowce pierwotne. Na przykład do 2040 roku jednorazowe plastikowe butelki powinny składać się w 65 proc. z materiałów pochodzących z recyklingu. Podobne wymagania obejmą także inne rodzaje opakowań z tworzyw sztucznych.
Istotnym elementem nowych regulacji jest konieczność ograniczenia masy i objętości opakowań. Firmy będą musiały projektować opakowania tak, aby zużywały jak najmniej materiału, a jednocześnie spełniały swoje funkcje użytkowe i ochronne. Ma to przeciwdziałać nadmiernemu pakowaniu produktów, co w wielu przypadkach prowadzi do niepotrzebnego zwiększania ilości odpadów.
PPWR – niej substancji niebezpiecznych
Nowe rozporządzenie wprowadza również ograniczenia w stosowaniu substancji niebezpiecznych. W szczególności przepisy ograniczają obecność PFAS (substancji per- i polifluoroalkilowych) w opakowaniach do kontaktu z żywnością. PFAS to związki chemiczne o właściwościach hydrofobowych, stosowane m.in. do zabezpieczania opakowań przed tłuszczem i wilgocią, które jednak mają negatywny wpływ na zdrowie i środowisko. Ograniczenie ich stosowania to krok w stronę większego bezpieczeństwa konsumentów oraz redukcji zanieczyszczeń.
Kolejnym ważnym aspektem regulacji jest poprawa przejrzystości w zakresie etykietowania i oznakowania opakowań. Producenci będą musieli dostarczać konsumentom jasne informacje o składzie materiałowym opakowań, zawartości surowców wtórnych oraz możliwościach recyklingu lub ponownego użycia. Celem tych zmian jest ułatwienie konsumentom sortowania odpadów i podejmowania świadomych decyzji zakupowych. Lepsze oznakowanie ma również pomóc w bardziej efektywnym zarządzaniu odpadami przez systemy komunalne.
PPWR: mniej plastiku w opakowaniach
Jedną z najbardziej widocznych zmian w codziennym życiu konsumentów będzie eliminacja wielu jednorazowych opakowań plastikowych. Nowe przepisy zakładają wycofanie z rynku plastikowych opakowań do paczkowanych owoców i warzyw o wadze poniżej 1,5 kg. Zmiany obejmą również opakowania do żywności i napojów podawanych w hotelach, barach i restauracjach, a także jednorazowe porcje przypraw, sosów, śmietanek i cukru. Zakazem objęto również jednorazowe buteleczki na kosmetyki i środki higieniczne, takie jak szampony czy balsamy, używane w hotelach. Sklepy będą musiały zrezygnować z bardzo lekkich plastikowych toreb, często wykorzystywanych do pakowania towarów luzem. Te zmiany mają na celu ograniczenie zużycia plastiku, zwłaszcza w sektorze handlu, gastronomii i hotelarstwa, gdzie jednorazowe opakowania są powszechnie stosowane.
Unijne rozporządzenie kładzie również duży nacisk na promowanie opakowań wielokrotnego użytku. Wprowadzono konkretne cele dotyczące ich stosowania – do 2030 roku 40 proc. opakowań transportowych i handlowych oraz 10 proc. opakowań zbiorczych ma być wielokrotnego użytku. Rozwiązania te mają zachęcić do rozwoju systemów zwrotnych i bardziej zrównoważonych modeli dystrybucji towarów. Dodatkowo, przedsiębiorstwa oferujące żywność i napoje na wynos, takie jak kawiarnie czy restauracje, będą musiały umożliwić klientom korzystanie z własnych pojemników na napoje i żywność bez dodatkowych opłat. Takie podejście nie tylko zmniejsza ilość odpadów, ale także zwiększa świadomość ekologiczną konsumentów.
Przyjęcie nowych przepisów to kluczowy krok w stronę zmniejszenia ilości odpadów opakowaniowych generowanych w Unii Europejskiej. W 2022 roku w UE na jednego mieszkańca przypadało średnio 186,5 kg odpadów opakowaniowych, z czego 36 kg to plastik. Każdego dnia na osobę przypada pół kilograma odpadów opakowaniowych, co ilustruje skalę problemu. Choć wskaźniki recyklingu w UE poprawiły się, ilość odpadów nadal rośnie szybciej niż ilość odpadów poddawanych recyklingowi.
Zastąpić nieskuteczne przepisy
Obecna dyrektywa dotycząca opakowań obowiązuje od 1994 roku, ale mimo kilku nowelizacji nie zdołano zahamować wzrostu ilości odpadów. W odpowiedzi na te wyzwania, Komisja Europejska w listopadzie 2022 roku przedstawiła projekt nowego rozporządzenia, które ma zastąpić dotychczasowe przepisy. Nowe regulacje dostosowano do zasad gospodarki o obiegu zamkniętym i strategii klimatycznej Unii Europejskiej. Po intensywnych negocjacjach między Parlamentem Europejskim a Radą, 4 marca 2024 roku osiągnięto ostateczne porozumienie w sprawie kształtu rozporządzenia. Teraz rozporządzenie zostanie opublikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej. Przepisy wejdą w życie 18 miesięcy po publikacji, co daje czas na dostosowanie się do nowych wymogów. Dla przedsiębiorstw produkcyjnych, handlowych i gastronomicznych oznacza to konieczność szybkiego wdrożenia zmian technologicznych i logistycznych. Dla konsumentów nowe regulacje mogą wiązać się z widocznymi zmianami w dostępnych na rynku opakowaniach oraz możliwością szerszego korzystania z opakowań wielokrotnego użytku.
