Raport WMO o stanie klimatu 2024: alarmujące tempo zmian i ich konsekwencje dla świata

kryzys klimatyczny
kryzys klimatyczny, ustawy o ochronie klimatu

Światowa Organizacja Meteorologiczna (WMO) w swoim najnowszym raporcie „State of the Climate 2024” bije na alarm z powodu gwałtownych zmian klimatycznych, które obserwujemy na przestrzeni zaledwie jednej generacji. W raporcie podkreśla się, że dekada 2015-2024 zapisze się w historii jako najcieplejsza, a poziom mórz, tempo topnienia lodowców oraz częstotliwość ekstremalnych zjawisk pogodowych stale wzrastają, prowadząc do coraz bardziej dotkliwych skutków dla ludzi i środowiska.

Od stycznia do września 2024 roku średnia globalna temperatura była o 1,54°C wyższa od średniej sprzed epoki przemysłowej, co sprawia, że 2024 może przewyższyć nawet rekordowy 2023 rok pod względem ciepła. Zjawisko El Niño, które działa jak naturalne ocieplenie klimatu, dodatkowo podbiło temperatury, co sprawia, że ryzyko przekroczenia kluczowych progów wzrasta. Cel wyznaczony przez Porozumienie Paryskie, czyli ograniczenie wzrostu globalnej temperatury poniżej 2°C (a najlepiej 1,5°C) w stosunku do poziomów sprzed epoki przemysłowej, staje się coraz trudniejszy do osiągnięcia.

Sekretarz Generalna WMO, Celeste Saulo, przypomina jednak, że pojedyncze lata, w których temperatura przekracza próg 1,5°C, nie oznaczają jeszcze ostatecznego niepowodzenia. Jak zaznacza, Porozumienie Paryskie odnosi się do długoterminowej średniej temperatury, a nie do jednorocznych fluktuacji wywołanych także przez zjawiska naturalne, takie jak El Niño. Niemniej jednak każdy dodatkowy ułamek stopnia Celsjusza ma znaczenie, ponieważ przyczynia się do wzrostu częstotliwości ekstremalnych zjawisk pogodowych i zwiększa ryzyko poważnych konsekwencji dla zdrowia ludzi i stabilności ekosystemów.

Wzrost poziomu gazów cieplarnianych: rekordowy poziom dwutlenku węgla

Wzrost emisji gazów cieplarnianych to jeden z głównych czynników napędzających zmiany klimatyczne. W 2023 roku poziom gazów cieplarnianych w atmosferze osiągnął rekordowe wartości, a wstępne dane wskazują, że ten trend wzrostowy utrzymuje się również w 2024 roku. Stężenie dwutlenku węgla (CO2), najważniejszego z gazów cieplarnianych, wzrosło do 420 części na milion (ppm), co oznacza wzrost o 51 proc. od czasów przedindustrialnych. Wysokie poziomy CO2 powodują zatrzymywanie ciepła w atmosferze, co prowadzi do globalnego ocieplenia, a co za tym idzie – do dalszych problemów klimatycznych.

Długoterminowy wzrost poziomu gazów cieplarnianych jest zjawiskiem alarmującym, ponieważ ich redukcja wymaga globalnej współpracy oraz konsekwentnych działań zmierzających do ograniczenia emisji. Każde opóźnienie w podjęciu działań oznacza większe trudności w przyszłości, gdyż osiągnięcie neutralności emisyjnej staje się coraz bardziej wymagające.

Rosnące ocieplenie oceanów i wzrost poziomu mórz

Oceany są jednym z największych magazynów ciepła na naszej planecie – pochłaniają aż 90 proc. energii zgromadzonej w systemie klimatycznym. Od 2005 do 2023 roku oceany pochłaniały średnio około 3,1 miliona terawatogodzin ciepła rocznie, co jest ponad 18 razy większe niż globalne zużycie energii w 2023 roku. Tak ogromna ilość ciepła oznacza nie tylko wyższe temperatury powierzchni oceanów, ale także wpływa na całą biosferę, zakłócając życie morskie i zmieniając cyrkulację prądów oceanicznych.

Podnoszący się poziom mórz to kolejna poważna konsekwencja zmian klimatycznych, która wpływa na miliardy ludzi żyjących w nadmorskich rejonach. W latach 2014-2023 poziom mórz rósł średnio o 4,77 mm rocznie, co jest ponad dwukrotnie szybsze niż w latach 1993-2002. Zjawisko El Niño w 2023 roku dodatkowo przyspieszyło ten wzrost, a jego tempo jest znaczące nie tylko dla przybrzeżnych regionów, ale również dla stabilności globalnych ekosystemów.

Raport WMO o stanie klimatu: katastrofalna utrata lodowców i spadek zasięgu lodu morskiego

Utrata lodowców na świecie osiąga niepokojące tempo. W 2023 roku lodowce straciły równowartość 1,2 metra wody, co odpowiada około pięciokrotnej objętości wody w Morzu Martwym. Jest to największa utrata lodowców, jaką zarejestrowano od początku prowadzenia pomiarów w 1953 roku, a szczególnie dotkliwe topnienie miało miejsce w Ameryce Północnej i Europie. W Szwajcarii lodowce straciły około 10 proc. swojej objętości w ciągu dwóch ostatnich lat, co jest bezprecedensowym zjawiskiem w skali tak krótkiego czasu.

Obserwujemy również spadek zasięgu lodu morskiego, szczególnie na Antarktydzie i Arktyce. W 2024 roku zasięg lodu morskiego na Antarktydzie był drugim najniższym w historii pomiarów satelitarnych, ustępując jedynie wynikom z 2023 roku. Na Arktyce zasięg lodu morskiego po letnim topnieniu znalazł się poniżej średniej z lat 1991-2020, co tylko podkreśla skalę problemu.

Raport WMO o stanie klimatu: ekstremalne zjawiska pogodowe i ich wpływ na społeczności

Zmiany klimatyczne przyczyniają się do coraz częstszych i bardziej intensywnych ekstremalnych zjawisk pogodowych, takich jak rekordowe opady deszczu, gwałtowne cyklony, fale upałów, długotrwałe susze i niszczycielskie pożary. Wszystkie te zjawiska prowadzą do ogromnych strat gospodarczych i społecznych, zagrażając zdrowiu i życiu milionów ludzi, zwłaszcza tych żyjących w najbardziej podatnych na zmiany klimatyczne regionach.

Ekstremalne zjawiska pogodowe mają negatywny wpływ na bezpieczeństwo żywnościowe, powodują migracje klimatyczne i przyczyniają się do pogłębiania nierówności społecznych. Są one bezpośrednim zagrożeniem dla gospodarki, ponieważ prowadzą do utraty zbiorów, niszczenia infrastruktury i zakłócenia dostępu do wody.

Raport WMO o stanie klimatu 2024: systemy wczesnego ostrzegania i adaptacja do zmian klimatycznych

W obliczu nasilających się zmian klimatycznych rośnie znaczenie adaptacji i rozwoju systemów wczesnego ostrzegania, które mają na celu przygotowanie społeczności na ekstremalne zjawiska pogodowe. Program Wczesne Ostrzeżenia dla Wszystkich (EW4All) zakłada, że do 2027 roku każdy mieszkaniec Ziemi będzie objęty systemem ostrzegania przed groźnymi zjawiskami klimatycznymi. Obecnie 108 krajów na świecie raportuje posiadanie wielozagrożeniowego systemu wczesnego ostrzegania, co jest ważnym krokiem w adaptacji do zmian klimatycznych.

Dzięki tym systemom możliwe jest optymalizowanie produkcji energii odnawialnej, analiza wzorców zapotrzebowania na energię oraz lepsze planowanie działań w odpowiedzi na rosnące zagrożenia klimatyczne.

Artykuł dostarcza bardziej szczegółowego wglądu w aktualny stan klimatu oraz wyzwań związanych z adaptacją i koniecznością redukcji emisji gazów cieplarnianych.